فیلم First Man – واقعیت یا تخیل؟

فیلم First Man به کارگردانی دمین چزل (Damien Chazelle) داستان زندگی نیل آرمسترانگ (Neil A. Armstrong)، فضانورد آمریکایی، با بازی رایان گاسلینگ (Ryan Gosling) را روایت می‌کند که در تاریخ 20 ژوئیه 1969 با فضاپیمای آپولو 11 به ماه رفت و اولین انسانی شد که روی این قمر پا گذاشت. ما در این مطلب، فیلم First Man را از نظر تاریخی و وفاداری آن به وقایع پیش آمده بررسی می‌کنیم.

فیلم First Man دوره‌ای هفت ساله از زندگی نیل آرمسترانگ، از سال 1961 تا 1969 و سرگذشت او از زمان مرگ دخترش تا بازگشت از ماه را روایت می‌کند. First Man بر اساس کتاب زندگی‌نامه‌ای First Man: The Life of Neil A. Armstrong، نوشته جیمز آر هنسن (James R. Hansen) ساخته شده است. این کتاب در سال 2005 منتشر شد و تنها زندگی‌نامه رسمی نیل آرمسترانگ است. این کتاب ماجراهای آپولو 11 و زندگی شخصی آرمسترانگ را پوشش می‌دهد و خود آرمسترانگ در نوشتن آن کمک‌های زیادی کرده است. حق اقتباس سینمایی کتاب در سال 2003، قبل از انتشار آن فروخته شده بود و در ابتدا، کلینت ایستوود قرار بود کارگردان آن باشد.

در فیلم First Man، آرمسترانگ فردی آرام، کم‌حرف، درونگرا و گوشه‌گیر به تصویر کشیده شده است که تصویر دقیقی از این فضانورد است. او به هیچ وجه به دنبال جلب توجه و شهرت نبود و به ندرت حرف می‌زد. حتی تا زمان مرگش نیز آرمسترانگ فردی درونگرا و نسبتا مرموز بود.

در سکانس آغازین فیلم، آرمسترانگ یک موشک هواپیمای X-15 را هدایت و آن را از استراتوسفر خارج می‌کند. این پرواز تا حد زیادی دقیق به تصویر کشیده شده است. آرمسترانگ پس از خروج از استراتوسفر، هنگام بازگشت به زمین با مشکل مواجه شده و در فاصله 32 کیلومتری از اتمسفر، به جای سقوط، به دلیل کاهش جاذبه از زمین دور شد. قسمت غیرواقعی (یا بهتر بگوییم، تخیلی) این سکانس، نمای آرمسترانگ از درون موشک به ابرها است. او در این فاصله، باید ابرها را بسیار دورتر ببیند.

فیلم First Man دقت زیادی به زندگی شخصی آرمسترانگ داشته است. این امر را در سکانسی که نیل و جنت، همسرش، با بازی کلیر فوی (Claire Foy) در حال رقص هستند، می‌توان مشاهده کرد. در این سکانس، این دو را در حال گوش دادن به آهنگ Lunar Rhapsody می‌بینیم که در واقعیت هم با همین آهنگ رقصیدند و در مأموریت آپولو 11 نیز آرمسترانگ به همین آهنگ گوش داد.

یکی از لحظات تکان‌دهنده ابتدای فیلم، مرگ دختر نیل آرمسترانگ است. نه تنها این اتفاق با دقت در فیلم بازسازی شده، بلکه تأثیر آن بر آرمسترانگ نیز به خوبی نمایش داده شده است. در 28 ژانویه 1962، کارن، دختر دو ساله نیل آرمسترانگ به دلیل تومور مغزی درگذشت و پس از آن، آرمسترانگ بیش از گذشته خود را وقف کار کرد. پس از مرگ دخترش بود که آرمسترانگ تصمیم گرفت تا یک فضانورد بشود.

یکی از اتفاقاتی که در فیلم نمایش داده نشد، آتش گرفتن خانه آرمسترانگ در سال 1964 بود. جنت یک شب از خواب بیدار می‌شود و متوجه آتش‌سوزی می‌شود. نیل و جنت با کمک همسایه و همکار نیل، اد وایت (Ed White) با بازی جیسون کلارک (Jason Clarke)، موفق به فرار می‌شوند. در این حادثه، ریک، پسر شش ساله نیل، دچار مصدومیتی بسیار جزئی شد. این سکانس فیلمبرداری شده بود، اما در نسخه نهایی فیلم حذف شد.

قبل از سفر با آپولو 11، فضانوردان این پرواز، با یک وسیله نقلیه شبیه‌ساز ماه یا LLRV تمرین کردند. این وسیله پرنده، از یک موتور جت نصب شده به صورت عمودی استفاده می‌کند تا جاذبه ماه را که یک ششم جاذبه زمین است، شبیه‌سازی کند. در 6 مه 1968، نیل آرمسترانگ این وسیله را امتحان کرد، اما در فاصله 300 متری سطح زمین، گاز هلیوم استفاده شده برای تأمین فشار مخزن سوخت تمام شد و آرمسترانگ کنترل LLRV را از دست داد. او در لحظه قبل از سقوط، موفق به خروج اضطراری شد و LLRV ثانیه‌ای بعد در برخورد با زمین منفجر شد.

اگرچه این تصادف با جزئیات در First Man به نمایش کشیده شد، اما سوختن صورت آرمسترانگ، زاده ذهن فیلمساز است. آرمسترانگ هنگام خروج و سپس رسیدن به زمین آسیبی ندید، اما در فیلم First Man صورت او دچار سوختگی می‌شود.

قبل از سفر به ماه، جنت با اصرار فراوان، نیل آرمسترانگ را قانع می‌کند که قبل از سفر، با پسران خود صحبت کند. ریک و مارک آرمسترانگ، پسران نیل، به نشریه USA Today گفتند که پدرشان قبل از سفر با آن‌ها صحبت کرده است. ریک و مارک به مدت دو سال و نیم با دمین چزل، کارگردان فیلم همکاری کردند و اظهار کرده‌اند که اگرچه جزئیات را به یاد نمی‌آورند، اما این سکانس احساسی، تقریبا با واقعیت یکسان است، هر چند که مارک آرمسترانگ در آن زمان کوچک‌تر از آن بوده که چیزی به یاد داشته باشد. با این وجود، ریک، که در آن زمان 12 ساله بوده، می‌گوید که به یاد نمی‌آورد دیالوگ «فکر می‌کنی برگردی؟» را به پدرش گفته باشد، زیرا مطمئن بوده پدرش بازخواهد گشت. همچنین، در پایان این سکانس، ریک دست پدرش را به نشانه خداحافظی می‌فشارد. این لحظه زاده ذهن فیلمساز است، زیرا ریک فکر می‌کند که شاید پدرش را بغل کرده باشد.

در فیلم First Man، رسیدن آپولو 11 به ماه از سکانس‌های هیجان انگیز فیلم است، زیرا نیل و باز آلدرین (Buzz Aldrin)، با بازی کوری استول (Cory Stoll) دائما به این اشاره می‌کنند که سوخت فضاپیما در حال اتمام است. این اتفاق برگرفته از واقعیت است، زیرا کامپیوتر فضاپیما در حال نمایش اخطار اتمام سوخت بود و هر لحظه ممکن بود این مأموریت لغو شود. نیل و باز در این لحظات به شدت استرس داشتند، اما پس از بازگشت متوجه شدند که اخطار اتمام سوخت اشتباه بوده است.

پس از نشستن روی ماه، یکی از سکانس‌های نمادین فیلم، پا گذاشتن آرمسترانگ روی سطح ماه است و به جا ماندن رد کفش اوست که یادآور عکس معروفی از سفر انسان به ماه است. اما در واقعیت، این عکس معروف، متعلق به رد پای باز آلدرین است که 20 دقیقه پس از نیل آرمسترانگ روی ماه قدم گذاشت. باز آلدرین پس از قدم گذاشتن روی ماه، از جای پای خود عکس گرفت تا اثر آن را بر مواد تشکیل دهنده ماه بررسی کند.

در این قسمت، در یکی از لحظاتی که توسط جاش سینگر (Josh Singer)، فیلمنامه‌نویس First Man خلق شده، نیل آرمسترانگ دستبند کارن، دخترش را در ماه به یادگار باقی می‌گذارد. صحت این اتفاق قابل تأیید نیست. هر فضانورد در ماه دارای یک کیف شخصی است تا وسایلی را که ارزش معنوی دارند، با خود همراه داشته باشد. آرمسترانگ اعلام کرد که رسید محتویات کیفش را گم کرده است. اگر چه می‌دانیم آرمسترانگ تکه‌ای از هواپیمای برادران رایت، اولین هواپیمای تاریخ را با خود داشته، اما نمی‌توان تأیید کرد که دستبند کارن نیز همراه او بوده است. با این حال، مرگ کارن عامل اصلی پیوستن آرمسترانگ به ناسا بود، پس نمی‌توان آن را تکذیب کرد.

مدت زمان حضور آرمسترانگ در ماه، در فیلم First Man به اختصار نمایش داده می‌شود، اما مدت زمان واقعی راه رفتن آرمسترانگ روی ماه، دو ساعت و 45 دقیقه بوده است. آرمسترانگ و آلدرین نسبت به فضانوردان بعد از خود، مدت زمان بسیار کمتری را روی ماه سپری کرده‌اند، زیرا هیچ ایده‌ای از اثر جو ماه روی لباس‌هایشان نداشتند. درحالی که فضانوردان آپولو 17 توانستند 22 ساعت روی ماه قدم بزنند.

فیلم First Man، اثری است که با این هدف ساخته شده تا داستان واقعی قهرمان خود را با دقت تعریف کند و به او و تلاش‌هایش ادای دینی کرده باشد. First Man اگرچه از نظر سینمایی اثر خوب و زیبایی است، ولی از زمره معدود فیلم‌هایی است که در عین وفاداری به منبع خود، موفق به این کار شده است و از نظر تاریخی، فیلم دقیقی است.