نقد سریال 13 Reasons Why؛ فصل اول

در نگاه اول، سریال 13 Reasons Why، مانند یک سریال نوجوان‌پسند دبیرستانی آمریکایی با بازیگرانی خوش بر و رو به نظر می‌رسد که قصد دارد با تعریف یک داستان ملودرام آبکی، مخاطبان خاصی را به خود جذب کند. اما کافی است کمی به تماشای سریال بنشینید تا متوجه شوید که موضوع بسیار مهمی را مطرح می‌کند و نادیده گرفتن آن کار اشتباهی است.

قلدری، آزار و اذیت‌های فیزیکی، روانی و جنسی و مشکلات مختلف اجتماعی در میان دانش‌آموزان، از معضلات بسیار مهمی است که در همین کشور ما بسیار بحرانی شده اما به آن توجه لازم نمی‌شود، اما در آمریکا به تازگی مورد توجه قرار گرفته است.

سریال 13 Reasons Why، درباره دختر نوجوان 15 ساله‌ای به نام هانا بیکر است که خودکشی کرده و 13 نوار کاست از خود به جا گذاشته و با مقصر شمردن 13 نفر، وقایع منجر به خودکشی‌اش را تعریف کرده است. کاراکتر اصلی سریال، کلی جانسون، دوست هانا است که به این‌نوارها گوش می‌دهد و به دنبال مقصر اصلی خودکشی اوست. سریال 13 Reasons Why به خوبی احساسی را که کلی هنگام گوش دادن به این کاست‌ها تجربه می‌کند، به تماشاگر منتقل می‌کند. در انتهای هر قسمت، تصور می‌کنید که غیر ممکن است اپیزود بعدی از این تاریک‌تر باشد، اما در همان 10 دقیقه ابتدایی اپیزود بعد، متوجه اشتباه خود می‌شوید.

اگرچه سریال 13 Reasons Why، توجه اصلی خود را روی خودکشی یک دختر نوجوان گذاشته است، اما بدون اینکه به دنبال تحلیل مسائلی چون آزارهای روانی و جسمی و مشکلات سیستم آموزش برود، اتفاقات درون فیلم را به تصویر کشیده و هوشمندانه، وظیفه تفکر و اظهار نظر درباره این مسائله را به بیننده واگذار می‌کند. در نتیجه، سریال 13 Reasons Why، بسیار بی‌پرده و صریح است و بر خلاف دیگر سریال‌های نوجوانانه، برای جذب مخاطب خود به خودسانسوری دست نمی‌زند و می‌گذارد تا وقایع فیلم، تأثیر خود را بر جای بگذارند.

سریال 13 Reasons Why به هیچ وجه خودکشی هانا بیکر را تقدیس نمی‌کند و آن را تصمیم درستی نمی‌داند، بلکه تنها اتفاقاتی را نمایش می‌دهد که یک دختر نوجوان را به ورطه ناامیدی می‌کشانند و باعث می‌شوند تا او مرگ را به تحمل زندگی ترجیح دهد. آیا هانا بیکر چاره دیگری نداشته است؟ آیا اتفاقاتی که برای او رخ می‌دهند، دلیل کافی برای ناامیدشدن از زندگی هستند؟ آیا تمام این 12 نفر، واقعا در مرگ هانا بیکر مقصرند؟ این سوالاتی است که بیننده باید جواب آن‌ها را پیدا کند.

سازندگان سریال، همچنین از سیاه و سفید کردن کاراکترهای سریال (به جز یک نفر) و تقسیم آن‌ها به دو جبهه خوب و بد پرهیز کرده‌اند. در طول سریال، اگرچه از نظر هانا بیکر، این 12 نفر باعث خودکشی او شده‌اند، اما خود هانا یک فرد بی‌گناه، معصوم و بی‌خطا نمایش داده نمی‌شود. ما در طول سریال، شاهد تأثیر مخرب خودکشی هانا بر زندگی والدین و دوستانش هستیم و به هیچ وجه او یا کاراکتر دیگری را نمی‌توان پروتاگونیست سریال نامید و همین مسئله، نقطه قوت سریال است.

کاراکترهای سریال، نه تنها خاکستری، بلکه ملموس و قابل باور هم هستند. اگرچه مخاطب ایرانی شاید در ارتباط با این کاراکترها مشکل داشته باشد، اما بعید است که خود را در گوشه‌ای از سریال پیدا و با کاراکترها همذات‌پنداری نکند. همچنین، سریال از ساخت تیپ کاراکتر نیز فاصله گرفته است.

بازیگران سریال نیز اگرچه اکثرا جوانانی زیبارو و جذاب هستند، اما کاملا مناسب نقش‌هایشان انتخاب شده‌اند و ظاهرشان، دلیل اصلی انتخاب آن‌ها نبوده است. دیلان مینت، سرانجام فرصتی پیدا کرده تا دامنه وسیعی از توانایی‌های بازیگری خود را نشان دهد، اما ستاره اصلی این سریال، کاترین لنگفورد است که باعث شده تا تماشاگر برای هانا دل بسوزاند و او را قضاوت نکند. کاترین لنگفورد، ستاره جدید دنیای بازیگری خواهد بود.

سریال 13 Reasons Why را باید دید. نه به این دلیل که سریال خوبی است، بلکه دست روی موضوع مهمی گذاشته است. موضوعی که در همه جای دنیا، مخصوصا ایران در وضعیت بحرانی است و متأسفانه در کشور ما، به آن به ندرت توجه می‌شود. این سریال را نه فقط جوان و نوجوانان، بلکه تمام اعضای خانواده، مخصوصا والدین باید تماشا کنند تا شاید بیشتر به زندگی فرزندانشان و مسائل آن‌ها اهمیت بدهند.