آشنایی با ویندوز

مایکروسافت ویندوز یا ویندوز، خانواده‌ای از سیستم عامل‌های گرافیکی است که توسط مایکروسافت تولید و عرضه شده است و هر نسخه از آن، متناسب با نیازهای روز دنیا و بر اساس معماری IBM PC ساخته شده است. خانواده فعال ویندوز شامل ویندوز NT و ویندوز امبدد و ویندزو CE و ویندوز سرور می‌شود. از جمله سیستم عامل‌های از دور خارج این خانواده، ویندوز 9x، ویندوز موبایل و ویندوز فون هستند.

مایکروسافت، سیستم عامل ویندوز را در تاریخ 20 نوامبر 1985 در غالب یک پوسته کاربری برای MS-DOS و برای پاسخ به نیاز کاربران به یک رابط کاربری گرافیکی عرضه کرد و توانست بیش از 90 درصد بازار سیستم عامل‌ها را از آن خود کرد. اپل مدعی شد که ویندوز، کپی برداری غیر مجازی از نوآوری‌های آن‌ها در زمینه رابط کاربری گرافیکی محصولاتی چون لیزا و مکینتاش است. در کامپیوترهای شخصی، ویندوز اکثریت بازار را از آن خود کرده است، اما در کل، اندروید رقیب اصلی این سیستم عامل است. در سال 2014، تعداد دستگاه‌های مجهز به ویندوز، 25 درصد کمتر از دستگاه‌های اندروید بودند، اگرچه این دو سیستم عامل، برای پلتفرم‌های کاملا متفاوت هستند.

رابط کاربری ویندوز 1.0، اولین نسخه ویندوز

در سپتامبر 2016، آخرین نسخه ویندوز با نام ویندوز 10 برای کامپیوتر، تپلت، گوشی هوشمند و دستگاه‌های امبدد عرضه شد. آخرین نسخه از ویندوز سرور نیز در سال 2016 برای کامپیوترهای سرور عرضه شد. نسخه ویژه‌ای از ویندوز نیز برای کنسول بازی Xbox One عرضه شد.

دودمان شناسی

مایکروسافت، سازنده ویندوز، امتیازات مختلفی را برای خانواده ویندوز ثبت کرده که هر کدام، بخشی از صنعت کامپیوتر را هدف گرفته‌اند. در جال جاضر، این نسخه‌ها از ویندوز به شکل فعال در حال توسعه هستند.

- ویندوز NT: ویندوز NT که با نسخه Windows NT 3.1 وارد خانواده ویندوز شد، سیستم عامل کامپیوترهای سروری و ایستگاه‌های کامپیوتری است. این سیستم عامل از سه زیر خانواده که همگی به صورت همزمان عرضه شده‌اند و دارای کرنل مشترک هستند، تشکیل شده است. برای فرد ناآشنا، تشخیص ویندوز NT تقریبا غیر ممکن است، زیرا اعضای این خانواده تابع هیچ قاعده مشخصی نیستند. برای مثال، ویندوز ویستا، ویندوز 7، ویندوز 8/8.1 و ویندوز RT، از اعضای خانواده ویندوز NT هستند، اما ویندزو 3.1 عضو این خانواده نیست.

          - ویندوز: سیستم عامل اصلی کامپیوترهای خانگی، تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند که آخرین نسخه آن ویندوز 10 نام دارد. رقیب اصلی این سیستم عامل، macOS برای کامپیوترهای شخصی و اندروید برای گوشی‌های هوشمند است.

          - ویندوز سرور: این نسخه از ویندوز مخصوص کامپیوترهای سرور است. آخرین نسخه از این سیستم عامل، Windows Server 2016 ااست. بر خلاف دیگر نسخه‌های ویندوز، نام گذاری این نسخه دارای الگوی مشخصی است. رقیب اصلی این سیستم عامل، لینوکس است.

          - ویندوز PE: نسخه‌ای سبک‌تر از ویندوز که به عنوان یک سیستم عامل زنده، برای نصب ویندوز روی کامپیوترهای ساده و چندین کامپیوتر به صورت همزمان و همچنین بازیابی و رفع مشکلات کامپیوترها استفاده می‌شود. Windows PE 10.0.10586.0 آخرین نسخه این ویندوز است.

- ویندوز امبدد: در ابتدا، مایکروسافت سیستم عاملی به نام Windows CE را ساخت که روی هر دستگاهی، حتی با کمترین قدرت پردازشی اجرا می‌شد. در نهایت، نام Windows CE به Windows Embedded Compact تغییر پیدا کرد و در کنار Windows Embedded Industry، Windows Embedded Professional، Windows Embedded Standard، Windows Embedded Handheld و Windows Embedded Automotive، در خانواده Windows Compact قرار گرفت.

نسخه‌های زیر دیگر توسط مایکروسافت پشتیبانی نمی‌شوند.

- ویندوز 9x: این نسخه از سیستم عامل ویندوز، کاربردی همگانی داشت و به دلیل عملکرد بسیار ضعیف، تولید آن قطع شد. آخرین نسخه آن، Windows ME، از سوی نشریه PC World، به عنوان بدترین محصول تاریخ شناخته می‌شود. مایکروسافت خانواده Windows NT را جایگزین آن کرد.

ویندوز ME، از بدترین سیستم‌عامل‌های تاریخ

- ویندوز موبایل: این نسخه از ویندوز، پیشگام ویندوز فون است. اولین نسخه این سیستم عامل، Pocket PC 2000 نام داشت. سومین نسخه از این ویندوز بود که نام windows mobile را به کار برد. ویندوز موبایل 6.5، آخرین نسخه این ویندوز بود.

- ویندوز فون: مایکروسافت این نسخه از ویندوز را تنها در اختیار شرکت‌های ساخت گوشی هوشمند قرار داد. ویندوز فون 7، ویندوز فون 8 و ویندوز فون 8.1 و ویندوز فون 10 موبایل، نسخه‌های این سیستم عامل هستند.

تاریخچه

عبارت ویندوز به نسل‌های مختلف سیستم عامل‌های ساخت کمپانی مایکروسافت اطلاق می‌شود. این محصولات به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند.

نسخه‌های اولیه

تاریخچه ویندوز به سپتامبر 1981، زمانی که چیز بیشاپ، یک دانشمند کامپیوتر، اولین مدل آن را طراحی کرد، باز می‌گردد. اولین نسخه ویندوز در نوامبر 1983، پس از عرضه Apple Lisa معرفی شد و در نوامبر 1985 تحت نام Windows 1.0 عرضه شد. ویندوز 1.0 قصد داشت تا با سیستم عامل اپل رقابت کند، اما موفق نبود. ویندوز 1.0 به هیچ وجه سیستم عامل کاملی نیست و نسخه توسعه یافته‌ای از MS-DOS است. پوسته ویندوز 1.0 برنامه‌ای به نام MS-DOS Executive است. اجزا این سیستم عامل شامل ماشین حساب، تقویم، پوشه فایل‌ها، نمایشگر کلیپ بورد، ساعت، کنترل پنل، دفترچه یادداشت، نقاشی، ریورسی، ترمینال و مرورگر متن بودند. ویندوز 1.0 به پنجره‌ها اجازه قرار گرفتن روی هم را نمی‌داد و پنجره‌ها به صورت موزائیکی کنار هم قرار می‌گرفتند. تنها باکس پیام‌های وضعیتی روی پنجره‌های دیگر قابل نمایش بودند.

ویندوز 2.0 در دسامبر 1987 عرضه شد و از نسخه قبلی موفق‌تر بود. این نسخه شامل بهبودهای متعددی در رابط کاربری و مدیریت حافظه بود. ویندوز 2.03 پنجره‌ها را به جای موزائیکی، روی هم نمایش می‌داد. نتیجه این آپدیت باعث شد تا اپل از مایکروسافت به دلیل زیر پا گذاشتن کپی رایت، شکایت کند. ویندوز 2.0 کلیدهای میانبر پیچیده‌تر را به کار گرفت و از حافظه گسترش یافته استفاده کرد.

ویندوز 2.1 در دو نسخه Windows/286 و Windows/386 عرضه شد. نسخه Windows/386 از حالت مجازی 8086 ریزپردازنده Intel 80386 برای اجرای همزمان پرنامه‌های DOS و مدل حافظه صفحه بندی شده برای شبیه سازی حافظه گسترش یافته با استفاده از حافظه گسترش یافته در دسترس استفاده می‌کند. Windows/286، علیرغم نامش، از دو پردازنده Intel 8086 و Intel 80286 استفاده می‌کند. این سیستم عامل حالت real mode را اجرا می‌کند، اما می‌تواند از منطقه حافظه بالا نیز استفاده کند.

علاوه بر نسخه‌های کامل ویندوز، نسخه‌های فقط اجرایی این سیستم عامل نیز توسط شرکت‌های واسطه عرضه شد و امکان اجرای این سیستم عامل روی MS-DOS، بدون دسترسی به تمام امکانات آن وجود داشت.

نسخه‌های اولیه ویندوز به عنوان پوسته‌های گرافیکی شناخته می‌شوند، زیرا روی MS-DOS اجرا شده و از خدمات سیستم فایلی استفاده می‌کنند. اما حتی اولیننسخه‌های ویندوز نیز دارای کاربری‌های رایج یک سیستم عامل استاندارد بودند که از آن‌ها می‌توان به داشتن فرمت فایل اجرایی انحصاری و درایورهای مخصوص دستگاه‌های مختلف اشاره کرد. بر خلاف MS-DOS، ویندوز به کاربران اجازه می‌داد تا چندین اپلیکیشن گرافیکی را به صورت همزمان اجرا کنند. ویندوز از طرح نرم افزار حافظه مجازی تقسیم بندی شده برای اجرای اپلیکیشن‌ها با وجود حافظه محدود استفاده کرد. قسمت‌های کد گذاری شده و منابع جایگزین شده و هنگامی که حافظه بسیار محدود می‌شود، این قسمت‌ها پاک می‌شوند و هنگامی که اپلیکیشن‌ها به کار خود خاتمه می‌دهند، قسمت‌های اطلاعاتی وارد حافظه می‌شوند.

ویندوز 3.x

ویندوز 3.0 در سال 1990 عرضه شد و از نظر طراحی به دلیل استفاده از حافظه مجازی و VxD که به ویندوز اجازه می‌داد تا دستگاه‌های مورد نیاز را با اپلیکیشن‌های DOS به اشتراک بگذارد، نسبت به نسخه‌های قبل بهبود یافته بود. اپلیکیشن‌های ویندوز 3.0 دارای حالت محافظت شده بودند که به آن‌ها اجازه می‌داد تا به چندین مگابایت از حافظه دسترسی داشته باشند، بدون آنکه از حافظه مجازی استفاده کنند. این اپلیکیشن‌ها، در فضایی که حافظه تقسیم شده به آن‌ها داده بود، اجرا می‌شدند. ویندوز 3.0 از نظر رابط کاربری نیز بهبود یافته بود. مایکروسافت، عملیات مهم سیستم عامل را به زبان Assembly نوشت. ویندوز 3.0 اولین نسخه ویندوز بود که به موفقیت تجاری رسید و دو میلیون نسخه از آن در شش ماه اول به فروش رفت.

مایکروسافت با ویندوز 3.x به موفقیت رسید.

ویندوز 3.1 در 1 مارس 1992 عرضه شد و ظاهر آن دچار تغییرات اساسی شده بود. در آگوست 1993، Windows for Workgroups، نسخه‌ای مخصوص شبکه‌های همتا به همتا (P2P) و نسخه 3.11 عرضه شدند. پشتیبانی از ویندوز 3.1 در 31 دسامبر 2001 به پایان رسید.

ویندوز 3.2 در سال 1994 عرضه شد و نسخه به روز شده نسخه چینی ویندوز 3.1 بود. این آپدیت تنها مختص نسخه چینی ویندوز بود و مشکلات مربوط به استفاده از زبان چینی را برطرف کرد. ویندوز 3.2 توسط شرکت‌های کامپیوتر سازی به همراه نسخه ده دیسک MS-DOS که از زبان چینی ساده پشتیبانی می‌کرد، عرضه شد.

ویندوز 9x

نسخه مهم بعدی ویندوز، ویندوز 95 بود که در 24 آگوست 1995 عرضه شد. اگر چه این سیستم عامل همچنان تحت MS-DOS بود، اما از اپلیکیشن‌های 32 بیتی، قابلیت اتصال و اجرا سخت افزار، اجرای همزمان چند نرم افزار، نام فایل تا 255 کاراکتر پشتیبانی می‌کرد و پایداری بیشتری نسبت به نسخه‌های پیشین داشت. ویندوز 95 دارای یک رابط کاربری شی محور با طراحی جدید بود و Program Manager را با Start Menu، taskbar و Windows Explorer جایگزین کرد. ویندوز 95 یک موفقیت تجاری بزرگ برای مایکروسافت بود. اینا فراید از وبسایت CNET اشاره کرد که تا سال 2001، سال آخر حضور ویندوز 95 در بازار، این سیستم عامل اکثر کامپیوترهای دنیا را تسخیر کرده بود. مایکروسافت چهار سرویس OEM (OSR) برای ویندوز 95 عرضه کرد که هر کدام معادل یک سرویس پک بودند. اولین OSR ویندوز 95، اولین نسخه از ویندوز بود که مرورگر Internet Explorer را نیز به همراه این ویندوز ارائه کرد. پشتیبانی جامع از ویندوز 95 در 31 دسامبر 2000 به پایان رسید و این ویندوز در 31 دسامبر 2001 رسما به کار خود پایان داد.

پس از ویندوز 95، ویندوز 98 در 25 جوئن 1998 با ویژگی‌های جدید مدل درایور ویندوز، پشتیبانی از USB، پشتیبانی از ACPI، قابلیت hibernation و پشتیبانی از چند مانیتور به صورت همزمان عرضه شد. ویندوز 98 دارای Internet Explorer 4 و آپدیت‌های زیادی در دسکتاپ ویندوز بود. در مه 1999، مایکروسافت Windows 98 Second Edition را عرضه کرد. ویندوز 98 SE دارای Internet Explorer 5.0 و Windows Media Player 6.2 بود. پشتیبانی از ویندوز 98 در 30 ژوئن 2002 به پایان رسید و این سیستم عامل در 11 ژوئیه 2006 به پایان عمر کاری خود رسید.

ویندوز 98، یکی از بهترین سیستم عامل‌های مایکروسافت بود.

در 14 سپتامبر 2000، مایکروسافت سیستم عامل Windows ME، آخرین سیستم عامل ویندوز مبتنی بر DOS را عرضه کرد. ویندوز ME دارای رابط کاربری بهبود یافته، مشابه ویندوز 2000، سرعت بوت بیشتر نسبت به نسخه‌های قبلی (که البته باعث عدم دسترسی به DOS و عدم سازگاری با برنامه‌های قدیمی می‌شد)، کاربری رسانه‌ای بیشتر (از جمله Windows Media Player 7، Windows Movie Maker و Windows Image Acquisition برای دریافت عکس از اسکنر و دوربین عکاسی) ابزار سیستم بیشتر از جمله System File Protection و System Restore و نسخه‌های بهبود یافته ابزار شبکه بود. اما ویندوز ME به دلیل سرعت پایین و عدم ثبات و مشکلات سازگاری با سخت افزارها و حذف حالت DOS، با انتقادات فراوانی روبرو شد. نشریه PC World این سیستم عامل را بدترین سیستم عامل مایکروسافت و چهارمین محصول بد تمام تاریخ می‌داند.

Windows NT

نسخه‌های اولیه

در نوامبر 1988، تیم توسعه جدیدی در کمپانی مایکروسافت شروع به کار روی نسخه جدیدی از سیستم عامل NT OS/2 کردند. NT OS/2 قرار بود که یک سیستم عامل چند کاربره با سازگاری POSIX و یک کرنل ماژولار و قابل حمل و قابلیت انجام چند کار به صورت همزمان باشد و از چندین پردازنده پشتیبانی کند. اما پس از موفقیت ویندوز 3.0، تیم NT تصمیم گرفته تا روی نسخه 32 بیتی Windows API به نام Win32 کار کند. Win32 ساختاری مشابه Windows API داشت اما از کرنل NT نیز پشتیبانی می‌کرد. پس از چراغ سبز مایکروسافت، کار روی این سیستم عامل که نام آن به Windows NT تغییر پیدا کرد، ادامه یافت. اما IBM که در ساخت NT OS/2 سهیم بود، با این پروژه مخالفت کرد و به صورت مستقل، OS/2 را توسعه داد.

نتیجه این تلاش‌ها، Windows NT 3.1 بود که در ژوئیه 1993 برای کامپیوترهای کاری و سرورها عرضه شد. Windows NT 3.5 در سپتامبر 1994 با عملکرد بهبود یافته عرضه شد و از سیستم عامل NetWare پشتیبانی می‌کرد. Windows NT 3.51 در مه 1995 عرضه شد و از معماری PowerPC نیز پشتیبانی می‌کرد. ویندوز NT 4.0 در ژوئن 1996 عرضه شد و رابط کاربری ویندوز 95 را به کار برد. در 17 فوریه 2000، مایکروسافت ویندوز 2000 را عرضه کرد. پس از آن، نام NT از این سیستم عامل حذف شد.

ویندوز XP

نسخه مهم بعدی خانواده ویندوز NT، ویندوز XP بود که در 25 اکتبر 2001 عرضه شد. این نسخه از ویندوز، سری Windows 9x را با معماری ویندوز NT ترکیب کرد و عملکرد بهتری را به کاربران ارائه داد. ویندوز XP رابط کاربری را نیز متحول کرد (از جمله منو استارت آپدیت شده و Windows Explorer عمل محور)، استفاده از رسانه‌ها را روان‌تر کرد و ویژگی‌های شبکه جدیدی معرفی کرد و با نرم افزارهای طراحی شده برای سیستم عامل‌های قبلی نیز سازگار بود و از قابلیت Remote Assistance برخوردار بود.

ویندوز XP، تحولی در خانواده ویندوز پدید آورد.

در بازار، ویندوز XP در دو قالب Home برای مشتریان عمومی و Professional برای محیط‌های تجاری و کاربران حرفه‌ای با ویژگی‌های امنیتی و شبکه‌ای بیشتر عرضه کرد. این دو نسخه در قالب Media Center (که برای سینمای خانگی طراحی شده بود و از پخش DVD، تیونر تلویزیون، DVR و کنترل از راه دور پشتیبانی می‌کرد) و Tablet PC (طراحی شده برای دستگاه‌های همراه با پشتیبانی از قلم استایلوس و اپلیکیشن‌های سازگار با استایلوس) عرضه کرد. پشتیبانی از Windows XP در 14 آوریل 2009 پایان یافت و این ویندوز در 8 آوریل 2014 بازنشسته شد.

پس از ویندوز 2000، مایکروسافت برنامه عرضه سیستم عامل‌های سرور خود را نیز تغییر داد. در کنار ویندوز XP، ویندوز سرور 2003 نیز در آوریل 2003 عرضه شد. نسخه جدید این سیستم عامل با نام Windows Server 2003 R2 در دسامبر 2005 عرضه شد.

ویندوز Vista

پس از یک پروسه توسعه طولانی، ویندوز Vista در 30 نوامبر 2006 برای ادارات و 30 ژانویه 2007 برای عموم عرضه شد. این ویندوز دارای ویژگی‌های جدید از جمله پوسته و رابط کاربری جدید و تغییرات تکنیکی جدید با توجه به ویژگی‌های امنیتی بود. این ویندوز نیز دارای نسخه‌های مختلف بود و به دلیل عملکرد ضعیف، زمان بوت طولانی و مشکلات UAC جدید و قوانین سخت امتیاز دهی، مورد انتقاد زیادی قرار گرفت. ویندوز سرور 2008 نیز اوایل سال 2008 عرضه شد.

ویندوز 7

در 22 ژوئیه 2009، ویندوز 7 و Windows Server 2008 R2 برای شرکت‌های بزرگ عرضه شدند و سپس، ویندوز 7 در 22 اکتبر 2009، برای عموم عرضه شد. بر خلاف ویندوز Vista، ویندوز 7 ویژگی‌های جدید قابل توجهی نداشت و در واقع، یک نسخه بهبود یافته این سیستم عامل بود و با اپلیکیشن‌ها و سخت‌افزارهای ویندوز Vista نیز سازگار بود. ویندوز 7 از ویژگی تاچ همزمان بهره می‌برد و پوسته آن به همراه یک taskbar جدید، از نو طراحی شد و قابلیت شبکه خانگی HomeGroup به آن اضافه شد. این نسخه، عملکرد بسیار بهتری از نسخه‌های قبلی ویندوز داشت.

ویندوز 7 همچنان کاربرد دارد و قابل اتکا است.

ویندوز 8 و 8.1

ویندوز 8، نسخه جدید ویندوز، در 26 اکتبر 2012 عرضه شد. تغییرات مهمی در این نسخه از ویندوز اعمال شده بود که از آن‌ها می‌توان به طراحی رابط کاربری بر اساس زبان طراحی Metro، ساخت مایکروسافت و بهینه سازی برای دستگاه‌های لمسی مانند تبلت و کامپیوترهای همه کاره اشاره کرد. این تغییرات شامل صفحه start که از موزائیک‌های بزرگ برای کاربری لمسی بهتر و آپدیت پیوسته و اپلیکیشن‌های مخصوص دستگاه‌های لمسی بود. دیگر تغییرات شامل استفاده از سرویس‌های ابری و دیگر پلتفرم‌های آنلاین (مانند شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های OneDrive و Xbox Live)، سرویس Windows Store برای فروش نرم افزار و نسخه‌ای به نام Windows RT اشاره کرد که برای پردازنده‌های ARM طراحی شده بود. نسخه آپدیت شده این ویندوز به نام Windows 8.1 در 17 اکتبر 2013 عرضه شد و شامل ویژگی‌های جدیدی ماانند اندازه متغیر موزائیک‌ها، سازگاری بیشتر با OneDrive و دیگر اصلاحات بود. این دو نسخه به دلیل تغییراتی چون حذف منو استارت، مورد انتقادات زیادی قرار گرفتند.

ویندوز 10

ویندوز 10 یک سیستم عامل کامپیوترهای شخصی است که به عنوان عضوی از خانواده ویندوز NT توسط مایکروسافت ساخته و عرضه شد. از این سیستم عامل و دموی Build 2014 در سال 2014 رونمایی شد. نسخه نهایی در اکتبر وارد فاز آزمایشی شد و در 29 ژوئیه 2015 رسما عرضه شد. برخلاف نسخه‌های قبلی ویندوز، مایکروسافت اظهار کرده که این سیستم عامل، یک سرویس است و به صورت دائم، آپدیت‌های جدید دریافت خواهد کرد. دستگاه‌های صنعتی این آپدیت‌ها را در بازه‌های زمانی طولانی‌تر دریافت می‌کنند و تنها آپدیت‌های مهم امنیتی برای آن‌ها عرضه می‌شود.

ویندوز 10 معرف سرویس جدید اپلیکیشن‌های همگانی بود. این اپلیکیشن‌ها که با زبان Metro نوشته شده‌اند، به دلیل داشتن کدهای تقریبا یکسان، روی تمام دستگاه‌های مایکروسافت، از جمله کامپیوترهای خانگی، تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند، سیستم‌های امبدد، اکس باکس وان، سرفیس هاب و واقعیت ترکیبی اجرا می‌شوند. رابط کاربری ویندوز نیز به نحوی تغییر کرد تا گذار از حالت کار با ماوس به لمسی، مخصوصا روی کامپیوترهای 2 در 1، به روانی صورت گیرد. منو استارت نیز تغییراتی اساسی کرد و تبدیل به ترکیبی از منوی استارت ویندوز 7 و موزائیک‌های صفحه استارت ویندوز 8 شد. این ویندوز، دسکتاپ مجازی را نیز تعریف کرد که شامل یک محیط دسکتاپ مجهز به Task View، مرورگر Microsoft Edge، پشتیبانی از اثر انگشت و تشخیص چهره، ویژگی‌های امنیتی برای دستگاه‌های صنعتی و DirectX 12 و WDDM 2.0 برای پشتیبانی بیشتر از بازی‌ها بود.

ویندوز 10، آخرین سیستم عامل مایکروسافت است و پس از آن، سیستم عامل ویندوز جدیدی ساخته نخواهد شد.

ویندوز 10 هنگام عرضه با نقدهای مثبتی مواجه شد. منتقدان از تلاش مایکروسافت برای عرضه سیستم عاملی با رابط کاربری دسکتاپ محور، مانند نسخه‌های قبلی ویندوز تقدیر کردند اما اظهار کردند که رابط کاربری لمسی ویندوز، نسبت به ویندوز 8 پسرفت کرده است. منتقدان از بهبودهایی چون نرم‌افزارهای باندل شده، استفاده از Xbox Live، دستیار صوتی Cortana و جایگزینی Internet Explorer با Microsoft Edge تقدیر کردند. اما ویژگی‌هایی چون آپدیت‌های اجباری، مشکلات امنیتی ناشی از جمع آوری اطلاعات توسط مایکروسافت و افزارهای تبلیغاتی، مورد انتقاد قرار گرفتند.

هدف مایکروسافت، نصب ویندوز 10 روی حداقل 1 میلیاد دستگاه، تا سه سال پس از عرضه این سیستم عامل بود. تا آگوست 2016، استفاده از ویندوز 10 روندی تصاعدی داشت و پس از آن، ثابت ماند و در عین حال، کاربری دیگر سیستم عامل‌های ویندوز، کاهش پیدا کرد. این سیستم عامل اکنون روی بیش از 400 میلیون دستگاه نصب است و 27.72 سهم بازار کامپیوترهای خانگی و 12.53 درصد سهم کل پلتفرم‌ها را به خود اختصاص داده است.

توسعه

در کنفرانس شرکای بین المللی مایکروسافت در سال 2011، اندرو لیس (Andrew Lees)، رئیس بخش فناوری همراه مایکروسافت اعلام کرد که این کمپانی قصد دارد یک اکوسیستم واحد برای کامپیوترهای شخصی، تلفن‌ها و تبلت‌ها ایجاد کند.

در دسامبر 2013، نویسنده فناوری، مری جو فولی (Mary Jo Foley)، گزارش داد که مایکروسافت در حال کار روی آپدیتی با اسم رمز Threshold برای ویندوز 8 است. همانند اسم رمز Blue که تبدیل به ویندوز 8.1 شد، فولی اشاره کرد که Threshold، موجی از سیستم عامل‌ها در گستره پلتفرم‌ها و خدمات ویندوز است و در نیمه دوم 2015 عرضه خواهد شد. فولی گزارش داد که هدف Threshold این است که یک پلتفرم کاربری و ابزار توسعه واحد برای ویندوز، ویندوز فون و اکس باکس وان ایجاد کند.

در آوریل 2014، در کنفرانس Build، تری مایرسون (Terry Myerson) از مایکروسافت، نسخه‌ای بروز شده از ویندوز 8.1 را معرفی کرد که می‌توانست اپلیکیشن‌های Windows Store را درون محیط ویندوز اجرا کند و دارای یک منو استارت به جای صفحه استارت ویندوز 8 بود. این منو استارت جید از نظر طراحی مشابه ویندوز 7 بود و تنها بخشی از صحفه را اشغال می‌کرد و البته مانند ویندوز 7، اپلیکیشن‌ها به صورت یک لیست نمایش داده می‌شدند. ستون دوم متعلق به نمایش اپلیکیشن‌ها به صورت موزائیکی مانند ویندوز 8 است. مایرسون اظهار کرد که این تغییرات در آپدیت‌های آینده دیده خواهند شد. مایکروسافت همچنین از مفوم اپلیکیشن ویندوز جهانی رونمایی کرد که به اپلیکیشن‌های مخصوص ویندوز 8.1 اجازه می‌داد تا روی ویندوز فون 8.1 و اکس باکس وان اجرا شوند و رابط کاربری آن‌ها سازگار با دستگاه‌های مختلف طراحی شده و کاربر می‌تواند امتیازات و لایسنس خود را بین دستگاه‌ها به اشتراک بگذارد. 90 درصد API ویندوز فون 8.1 با ویندوز 8.1 مشترک است.

اسکرین شات لورفته از Threshold

اسکرین‌شات‌های Threshold در ژوئیه 2014 لیک شدند و منو استارت جدید را نمایش دادند و در سپتامبر 2014 نیز تصاویر نسخه بررسی تکنیکی ویندوز با شماره 9834 لیک شد که سیستم دسکتاپ مجازی، مرکز اعلان‌ها و آیکون جدید مدیریت فایل‌ها را نمایش می‌دادند.

معرفی

Threshold به صورت رسمی در یک رویداد رسانه‌ای در 30 سپتامبر 2014 تحت نام ویندوز 10 معرفی شد. مایرسون عنوان کرد که ویندوز 10، قابل درک ترین و مفهومی ترین پلتفرم تاریخ خواهد بود و یک پلتفرم واحد را برای کامپیوترهای رومیزی، لپ تاپ‌ها، تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های همه کاره ارائه خواهد کرد. او تأکید کرد که ویندوز 10 رابط کاربری ویندوز 7 را به کار خواهد گرفت و استفاده از دستگاه‌های غیر لمسی راحت‌تر خواهد شد. علیرغم این مسئله، مایرسون اظهار کرد که استفاده از دستگاه‌های لمسی نیز بهبود پیدا خواهد کرد. در توصیف این تغییرات، جو بلفیور (Joe Belfiore)، دو سیستم عامل ویندوز 7 و ویندوز 10 را به خودروهای الکتریکی تشبیه کرد و اظهار کرد که اگر ویندوز 7 را یک تویوتا پرایوس هایبرید در نظر بگیریم، ویندوز 10 یک خودروی تسلا است.

مایرسون دلیل نامگذاری ویندوز 10 به جای ویندوز 9 را نحوه کاملا متفاوت ساخت و توسعه این سیستم عامل عنوان کرد و البته اگر ویندوز 1.0 قبلا عرضه نشده بود، احتمالا این سیستم عامل نیز مانند اکس باکس وان، OneDrive و OneNote، ویندوز وان نامگذاری شده بود. تونی پرافت، نایب رئیس بخش بازاریابی ویندوز در کنفرانسی در شهر سن دیگو در اکتبر 2014 عنوان کرد زمان معرفی ویندوز 9 گذشته و ویندوز 10 یک قدم رو به جلوی مادی نسبت به ویندوز 8.1 است و مایکروسافت قصد دارد تا با این پلتفرم، یک اکوسیستم برای همه دستگاه‌ها، از وسایل کوچک مجهز به اینترنت همه چیز تا تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند، کامپیوترها و نهایتا اکس باکس ارائه کند.

در رویدادی به نام «ویندوز 10: فصل جدید»، در تاریخ 21 ژانویه 2015، ویژگی‌های دیگر ویندوز 10 معرفی شدند. معرفی دستیار صوتی کورتانا، ویژگی‌های کار با اکس باکس و ویندوز فون، نسخه جدید Office Mobile، دستگاهی بزرگ و مجهز به ویندوز 10 برای کنفرانس‌های کاری با استفاده از تکنولوژی «پیکسل نافذ» به نام Surface Hub، هدست واقعیت افزوده HoloLens و پلتفرمی برای ساخت اپ‌هایی که هولوگرام را به وسیله HoloLens رندر می‌کنند، از نکات اصلی این کنفرانس بودند.

جزئیات بیشتر مربوط به برنامه‌نویسان درباره مفهوم «پلتفرم ویندوز جهانی» در کنفرانس Build مایکروسافت مطرح شدند. از جمله این جزئیات می‌توان به رونمایی از Islandwood اشاره کرد که یک زنجیره ابزار میان افزار برای نرم‌افزارهای مبتنی بر زبان Objective-C است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا روی ویندوز 10 و ویندوز 10 موبایل اجرا شوند. با استفاده از این جعبه ابزار، بازی Candy Crush Saga برای ویندوز 10 موبایل پورت شد و اعلام شد که بازی‌های کمپانی King با ویندوز 10 به عنوان باندل عرضه می‌شوند.

عرضه

در تاریخ 1 ژوئن 2015، مایکروسافت اعلام کرد که ویندوز 10 در تاریخ 29 ژوئیه 2015 عرضه خواهد شد. مایکروسافت تبلیغات این سیستم عامل را با شعار Upgrade Your World در شبکه‌های تلویزیونی استرالیا، کانادا، فرانسه، آلمان، ژاپن، بریتانیا و آمریکا آغاز کرد. تبلیغات این سیستم عامل روی رابط کاربری آسان آن و تکنولوژی‌های جدید معرفی شده تمرکز کردند. رویداد لانچ این سیستم عامل در 13 شهر در تاریخ 29 ژوئیه برگزار شد.

ویژگی‌ها

ویندوز 10 تجربه کاربری و کاربردپذیری میان انواع دستگاه‌ها را با هم هماهنگ کرده و مشکلات رابط کاربری Windows 8 را برطرف کرده است. ویندوز 10 موبایل، نسخه جدید ویندوز موبایل پس از ویندوز فون 8.1، المان‌های مشترکی با نسخه کامپیوترهای شخصی ویندوز 10 دارد.

اکوسیستم اجرای ویندوز تبدیل به پلتفرم ویندوز جهانی یا UWP شد. اپلیکیشن‌های این پلتفرم، روی انواع دستگاه‌ها، از جمله گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، اکس باکس وان و دیگر دستگاه‌های سازگار با ویندوز 10 قابل اجرا هستند. اپلیکیشن‌های ویندوز دارای کدهای مشترک در پلتفرم‌های مختلف، طراحی کنش پذیر با توجه دستگاه و نحوه دریافت ورودی، قابلیت سینک اطلاعاتی از جمله اعلان‌ها، اعتبار بانکی و قابلیت چند پلتفرمی برای بازی‌های چند نفره و توزیع توسط فروشگاه واحد ویندوز هستند. برنامه‌سازان نیز از قابلیت خرید مشترک استفاده کردند که به کاربر اجازه می‌دهد تا یک اپلیکیشن را روی یک دستگاه خریده و آن را روی تمام دستگاه‌ها اجرا کند.

در ویندزو 10، فروشگاه ویندوز، محلی واحد برای خرید اپلیکیشن، موسیقی و فیلم و سریال است. ویندوز 10 به اپلیکیشن‌های شبکه و نرم افزارهای دسکتاپ نیز اجازه در در فروشگاه به فروش گذاشته شوند. نرم‌افزارهای دسکتاپ توزیع شده از فروشگاه ویندوز با سیستم App-V توزیع می‌شوند که قابلیت sandbox را فعال می‌کند.

رابط کاربری و دسکتاپ

نسل جدیدی از منو استارت در دسکتاپ ویندوز 10 به کار گرفته شده که در آن، برنامه‌ها و گزینه‌ها در سمت چپ به صورت لیست و اپلیکیشن‌ها در سمت راست به صورت موزائیکی نمایش داده می‌شوند. اندازه این منو قابل تنظیم است و می‌توان آن را به صورت تمام صفحه درآورد که در تبلت‌ها اینگونه نمایش داده می‌شود. یک سیستم دسکتاپ مجازی نیز به این رابط کاربری اضافه شده است. ویژگی Task View تمام پنجره‌های باز را در کنار هم نمایش می‌دهد و به کاربر اجازه می‌دهد تا پنجره را به سرعت عوض کند. فروشگاه ویندوز که پیش از این تنها در حالت تمام صفحه قابل اجرا بود، مانند دیگر برنامه‌ها، دارای یک پنجره مخصوص خود شد. در ویندزو 10، با کشیدن پنجره‌ها به گوشه صفحه، می‌توان آن‌ها را به اندازه ¼ تمام صفحه در آورد. اگر یک پنجره به یک سمت صفحه کشیده شود، Task View پنجره‌های دیگر را نمایش داده و از شما می‌خواهد تا یکی از آن‌ها را برای پر کردن باقی صفحه انتخاب کنید که به این ویژگی Snap Assist گفته می‌شود.

بخش Charms نیز از ویندوز حذف شده و کاربری آن در فروشگاه ویندوز، از منو App Commands در Action Center قابل دسترس است. این بخش با کلیک روی آیکون آن در بخش اعلانات یا کشیدن از سمت راست صفحه فعال می‌شود. اعلان‌ها نیز بین دستگاه‌های مختلف سینک می‌شوند. تنظیمات ویندوز با نام Settings App شامل گزینه‌های بیشتری است که سابقا منحصر به کنترل پنل بودند.

ویندوز 10 به گونه‌ای طراحی شده تا رابط کاربری آن با توجه به دستگاه و روش ورود اطلاعات، تغییر کند. این سیستم دو نوع رابط کاربری مناسب موس و کیبورد و حالت Tablet mode، مناسب نمایشگرهای لمسی دارد. کاربران می‌توانند در هر لحظه یکی از این دو حالت را انتخاب کنند و ویندوز با توجه به شرایط خاص، رابط کاربری را تغییر می‌دهد؛ برای مثال هنگام اتصال کیبورد یا موس، حالت Tablet mode روی تبلت غیر فعال می‌شود. در حالت Tablet Mode، برنامه‌ها به صورت تمام صفحه اجرا می‌شوند و نوار taskbar دارای دکمه back و دکمه‌های مخفی برای برنامه‌های باز است. Task View نیز برای جابجایی میان برنامه‌ها استفاده می‌شود. در تبلت‌ها، منوی استارت نیز مانند ویندوز 8 تمام صفحه است، اما به صورت عمودی اسکرول می‌شود.

امنیت سیستم

ویندوز 10 از اهراز هویت چند مرحله‌ای بر اساس استانداردهای FIDO Alliance استفاده می‌کند. این سیستم عامل از اهراز هویت بیومتریک در پلتفرم‌های Windows Hello و Passport استفاده می‌کند. دستگاه‌های مجهز به دوربین و مادون قرمز، مانند Intel RealSense، به کاربران اجازه می‌دهند تا مانند Kinect با استفاده از اسکن عنبیه چشم یا تشخیص چهره، صفحه دستگاه خود را باز کنند. برخی دستگاه‌ها نیز از حسگر اثر انگشت برخوردارند. اطلاعات امنیتی درون دستگاه و با استفاده از کد گذاری غیر متقارن ذخیره می‌شوند. پلتفرم Passport به شبکه‌ها، نرم افزارها و وبسایت‌ها اجازه می‌دهد تا هویت کاربران را با استفاده کد چهار رقمی یا تأیید بیومتریک اهراز کنند.

نسخه تجاری ویندوز 10 دارای ویژگی‌های امنیتی بیشتر مانند تعیین قواعد توسط ادمین برای کد گذاری خودکار اطلاعات حساس، بلاک کردن اپلیکیشن‌ها از دسترسی به اطلاعات کد گذاری شده و سیستم Device Guard است که به ادمین اجازه می‌دهد تا با بلاک کردن اجرای یک نرم افزار که امنیت آن تأیید نشده، یک محیط امنیتی ایجاد کند. Device Guard برای مقابله با خطرات روز صفر طراحی شد و برای جدا کردن عملیات آن از سیستم عامل، درون یک هایپروایزر اجرا می‌شود.

فضای مورد نیاز

برای کاهش فضای مورد نیاز برای نصب سیستم عامل، ویندوز 10 به صورت خودکار فایل‌های سیستمی را فشرده می‌کند. سیستم می‌توان فضای لازم برای ویندوز را روی سیستم‌های 32 بیتی به 1.5 گیگابایت و روی سیستم‌های 64 بیتی به 2.6 گیگابایت کاهش داد. سطح فشردگی به بررسی عملکرد هنگام نصب OEMها بستگی دارد که مقدار فشردگی را بدون آسیب رساندن به عملکرد سیستم عامل، بررسی می‌کند. همچنین، قابلیت‌های Refresh و reset از فایل‌های سیستمی ران تایم استفاده می‌کنند و با کاهش پارتیشن‌های بازیابی، به پچ‌ها و آپدیت‌ها اجازه می‌دهند تا به صورت نصب شده باقی بمانند و مقدار فضای اشغال شده توسط سیستم عامل، 12 گیگابایت کاهش پیدا کند. این فعالیت‌ها، جایگزین حالت WIMBoot در ویندوز 8.1 شده‌اند که به OEMها اجازه می‌داد تا دستگاه‌های کم ظرفیت مانند حافظه‌های فلش از فایل‌های سیستمی غیر از WIM image برای نصب و بازیابی استفاده کنند. ویندوز 10 همچنین در تنظیمات خود به کاربر اجازه می‌دهد تا نحوه استفاده از فضای هارد دستگاه خود را ببیند و محل نصب آن‌ها را نیز مشخص کند.

خدمات آنلاین

ویندوز 10 دارای یک مرورگر جدید به نام Microsoft Edge است. این مرورگر به موتور رندر هم راستا با استاندارد برگرفته از موتور Trident، ابزار حاشیه نویسی و استفاده از دیگر پلتفرم‌ها است. اینترنت اکسپلورر 11 به منظور مقاصد سازگاری باقی ماند اما پشتیبانی از آن به نفع Edge پایان یافت.

ویندوز 10 به دستیار هوشمند مایکروسافت به نام Cortana مجهز است که اولین بار در سال 2014، در ویندوز 8.1 معرفی شد. Cortana جایگزین ابزار جستجوی ویندوز شده و از صدا و متن پشتیبانی می‌کند. از ویژگی‌های آن، هماهنگی با گوشی‌های هوشمند، استفاده از موتور جستجوی Bing، یادآور تنظمیات، دفترچه یادداشت برای مقاصد شخصی، جستجو درون فایل‌ها، پخش موسیقی، اجرای اپلیکیشن‌ها و یادآورهای شخصی است. Cortana به عنوان یک موتور جستجوی واحد در کنار منوی استارت تعبیه شده و می‌توان آن را مخفی کرده یا به یک دکمه اختصاص داد.

از ویژگی‌های بارز ویندوز 10، دستیار هوشمند آن، کورتانا است.

Microsoft Family Safety جایگزین Microsoft Family شده و سیستم کنترل والدین پلتفرم‌های ویندوز و سرویس‌های آنلاین آن است. کاربر می‌تواند اعضای خانواده خود را تعیین کرده و فعالیت‌های آن‌ها را در شبکه بررسی کرده و درجه بندی سنی اعمال کند. این سرویس، به صورت هفتگی، فعالیت‌های کودکان را به صورت ایمیل به والدین گزارش می‌دهد. بر خلاف نسخه‌های قبلی ویندوز، اکانت کودکان باید حتما به یک اکانت مایکروسافت متصل باشد تا در تمام دستگاه‌ها قابل اجرا باشد.

ویندوز 10 قابلیت Wi-Fi Sense را نیز که در ویندوز فون 8.1 به کار گرفته شده بود، توسعه داد و کاربر می‌تواند کامپیوتر خود را به گونه‌ای تنظیم کند که به صورت خودکار به هات اسپات‌ها متصل شود و رمز شبکه خانگی خود را از طریق اسکایپ، پیپل یا فیسبوک با افرادی که از ویندوز 10 استفاده می‌کنند به اشتراک بگذارد تا آن‌ها بدون وارد کردن رمز، به شبکه متصل شوند. اطلاعات کاربر روی سرورهای مایکروسافت ذخیره می‌شود و به دستگاه‌های انتخاب شده توسط کاربر فرستاده می‌شود. رمزها نیز توسط کاربر مهمان قابل رؤیت نیستند و کاربر مهمان به کامپیوترهای دیگر درون شبکه دسترسی ندارد. Wi-Fi Sense روی شبکه‌های 802.1X قابل استفاده نیستند. اضافه کردن عبارت _optout در پایان SSID نیز شبکه مورد نظر را از دسترسی به این ویژگی باز می‌دارد.

اپلیکیشن‌های تماس و پیام رسانی Messaging، Skype Video و Phone در آپدیت نوامبر 2015 به این سیستم عامل اضافه شدند. این برنامه‌ها، جایگزین‌هایی برای دانلود اسکایپ هستند و با ویندوز 10 موبایل سینک می‌شوند.

کاربرد چند رسانه‌ای و گیمینگ

ویندوز 10 سازگاری بیشتری با اکس باکس دارد. اپلیکیشن Xbox SmartGlass جایخود را به اپلیکیشن Xbox داد که به کاربر اجازه می‌دهد تا بازی‌های کامپیوتری و اکس باکس وان خود را مرور کند و قطعات بازی ضبط شده خود را ببیند و به اشتراک بگذارد. ویندوز 10 به کاربران این اجازه را نیز می‌دهد که بازی‌های خود را با استفاده از یک شبکه داخلی، از راه دورکنترل کنند. SDK سرویس Xbox Live به سازندگان اجازه می‌دهدتا از Xbox Live در برنامه‌ها و وسایل بی‌سیمی مانند کنترلر استفاده کنند. مایکروسافت با ارائه سرویس Xbox Play Anywhere به کاربران خود قابلیت خرید مشترک میان ویندوز 10 و اکس باکس وان را داد.

با اپلیکیشن Xbox، کاربران می‌توانند کنسول ایکس باکس خود را مدیریت کنند.