یادداشت: کنسول بازی تولید داخل یا اختراع دوباره چرخ؟

بهروز مینایی مدیرعامل سابق بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در اظهار نظری جنجالی از ساخت کنسول و بازی کنسولی داخلی سخن گفت. با لوکتو و بررسی ابعاد مختلف این موضوع همراه باشید.

بهروز مینایی دانشیار دانشگاه علم و صنعت در نشست رسانه‌ای شنبه‌های انقلاب برای بررسی دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه فناوری اطلاعات و فضای مجازی، به تولید کنسول و بازی کنسولی داخلی اشاره کرد. مینایی که در گذشته ریاست بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را برعهده داشت، حالا به‌عنوان دانشیار در دانشگاه علم و صنعت فعالیت می‌کند و هیچ مسئولیتی در بنیاد ندارد. اما اظهارنظر جنجالی او در مورد کنسول بازی ایرانی، در شبکه‌های اجتماعی غوغا به‌پا کرد و بیش از هر خبری مورد توجه قرار گرفت. این اظهارنظر البته دست‌مایه شوخی‌های فراوانی نیز قرار گرفت و علاوه بر گیمرها، بسیاری از مردم از آن مطلع شدند.

بهروز مینایی در صحبت‌های خود در رابطه با تجربه کشورهایی نظیر هند و برزیل گفت و از پیشرفت صنعت فناوری اطلاعات در آن دو کشور به‌عنوان یک الگو برای کشورهای دیگر یاد کرد. او همچنین ایران را به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های نرم افزار و بازی در منطقه معرفی کرد و از پتانسیل بالای کشور برای پیشرفت‌های بیشتر در این زمینه سخن گفت.

اما آیا تولید چنین محصولاتی در کشور ممکن است؟ در همین ابتدا به این موضوع اشاره کنیم که حتی هند و برزیل نیز تاکنون اهدافی مثل ساخت کنسول را دنبال نکرده‌اند! از آن جالب‌تر این‌که کشورهای بزرگ و صاحب تکنولوژی نیز با وجود توانایی‌های فراوان، هیچ‌گاه به‌سراغ ساخت کنسول بازی برای رقابت با سونی، مایکروسافت و نینتندو نرفته‌اند. مینایی در صحبت‌های خود چنین کاری را سخت توصیف و آن با خط تولید هواپیما مقایسه کرده است! مینایی در زمان مدیریت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، باوجود تمام انتقادها و ایرادها، قدم‌های موثری نیز برداشته بود. به‌طور مثال برای فروش هولوگرام و تزریق مستقیم درآمد آن به صنعت بازیسازی کشور، کمک‌هایی را به بازیسازهای کشور کرده بود. اما عجیب است که او با وجود مدیریت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های قبل و ارتباط مستقیم با فضای این صنعت در کشور، چگونه با اطمینان به این موضوع پرداخته و آن را ممکن می‌داند؟‌ چگونه کشوری که در زمینه ساخت بازی‌های رایانه‌ای تازه‌‌کار است و قدم‌های اول خود را برمی‌دارد، می‌تواند حرف از تولید یک کنسول بازی بزند؟ چگونه کشوری که با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و بازیسازهای آن با مشکلات بسیار زیادی روبرو هستند، قبل از ورود جدی بازی‌های تولید داخل به بازار جهانی، می‌تواند از ساخت یک کنسول صحبت کند؟ خوشبختانه مینایی این روزها مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیست تا شاهد کنسول‌هایی نظیر امپراطور باشیم که از آن به‌عنوان یک کنسول کاملا ایرانی یاد شود!

چندی پیش وزارت صنعت، معدن و تجارت، کنسول‌های پلی‌استیشن 4 و ایکس‌باکس وان را در لیست کالاهایی قرار داد که مشابه داخلی دارند و واردات آن‌ها را ممنوع اعلام کرد. خوشبختانه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به این موضوع واکنش نشان داد. هنوز پاسخی از وزارت صنعت، معدن و تجارت به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نرسیده که اظهارنظر عجیب بهروز مینایی خبرساز می‌شود. از طرفی دیگر، حمیدرضا جلالی کارشناس تازه شناخته شده صنعت بازی‌های ویدیویی که کسی تا قبل از یک ماه گذشته اسم او را حتی نشنیده بود، در این مورد اظهار نظر کرده است. جلالی معتقد است که لزوم ساخت کنسول‌های داخلی، یک بحث جدی و قابل انجام است.

جلالی در ادامه مدعی شده که هفت سال پیش یک کنسول ایرانی تولید شد و شکست خورد. او علت شکست آن کنسول ‌را عدم حمایت مالی، عدم باور به توانمندی‌های داخلی و علمی نبودن برآوردها می‌داند. جلالی در مصاحبه‌ای این‌طور بیان کرد که حال پس از سال‌ها تحقیق در این حوزه، موفق شده‌ایم تا به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کنیم. جلالی کنسول‌های خارجی مثل پلی‌استیشن 4 یا ایکس باکس وان را مثال زده و از قطعات سخت‌ افزاری آن نام برده که از نظر ایشان، موضوع مهمی نیست و به سادگی قابل ساخت است. وی در انتها با اشاره به سیستم عامل این کنسول‌ها، آن را با سیستم عامل بومی بر پایه لینوکس یا اندروید مقایسه کرده و به‌شکلی جدی معتقد است که قادر به تولید سیستم عامل کنسول نیز خواهیم بود.

ما ابتدا از ایشان چند سوال داریم. آیا چیزی در رابطه با معماری سخت افزار کنسول می‌دانید؟ صرف اینکه قطعات را بهم بچسبانید، کافی نیست! چرا اصلا یک کیس کامپیوتر کامپکت جمع نمی‌کنید و زحمت خودتان را کم نمی‌کنید؟ شما که قصد گرفتن بودجه دارید.، آیا این ساده‌تر نیست؟ آیا شما که کارشناس بازی هستید، ایراد و ضعف صنعت بازی‌سازی ایران را نبود کنسول داخلی می‌دانید؟ آیا یک صنعت نباید درآمدزا باشد؟ درآمدزایی برای اهالی صنعت را ترجیح می‌دهید یا درآمدزایی برای امثال سازندگان پیامرسان‌های داخلی را؟

در این میان نباید از واکنش شب گذشته حسن کریمی قدوسی به این اخبار غافل شد:

سیاست بنیاد ترویج‌ تولید محتوای داخلی به جای سخت افزار و کنسول بازی است. از نظر ما تولید سخت افزار در شرایط فعلی به دلایل زیادی صحیح نیست‌. پیچیدگی تولید، ایجاد محتوا برای آن با توجه به ویژگی‌های سخت افزاری آن و غیره از جمله دلایل کارا نبودن سیاست تولید کنسول بازی است.

نگرانی اصلی اینجاست که در چنین شرایطی، این اظهارنظرهای نسنجیده و خبرساز، به‌بهانه حمایت از کالای ایرانی و تولید ملی، می‌تواند قوت گرفته و وارد مرحله عمل شود! این نگرانی با توجه به پروژه‌های گسترده‌ای که در راستای تولید ملی صورت گرفته، اصلا عجیب به‌نظر نمی‌رسد. نمونه‌هایی مثل پیامرسان‌های داخلی، به‌خوبی می‌تواند ثابت کنند که باید نگران باشیم! از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای انتظار می‌رود که به‌شکلی جدی از وقوع چنین اتفاق‌هایی در آینده جلوگیری کند.

برای ما و جامعه بازیساز کشور، کاملا واضح و مشخص است که تولید محتوایی نظیر بازی‌های ویدیویی می‌تواند درآمدزا باشد. صادر کردن بازی‌های ویدیویی به کشورهای دیگر، علاوه بر تاثیر مثبت روی اقتصاد کشور، می‌تواند به عاملی برای معرفی کشور و فرهنگ ایرانی به سایر کشورها باشد. اما متاسفانه بازیسازان ایرانی باوجود تحریم‌ها و مشکلات از این دست، نمی‌توانند محتوایی برای کنسول‌های بازی تولید کنند. پیشرفت در زمینه بازیسازی و تلاش برای رفع چنین تحریم‌هایی، قدم‌های بسیار مهم‌تری نسبت به ساخت یک سخت‌افزار جدید هستند که متاسفانه مدیر عامل سابق بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و صاحب‌نظران تازه‌وارد به آن‌ها اشاره چندانی نکرده‌اند.

در پایان باید به یک مثال معروف اشاره کنیم: «چرخ قبلا اختراع شده... به دنبال اختراع مجدد آن نباشیم!»