نقد فیلم Batman Ninja

بتمن (Batman) یکی از مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین ابرقهرمان‌های دنیای کتاب‌های مصور است، شخصیت بتمن به واسطه همین شهرت و توانایی‌ها،‌ تبدیل به کرکتری شده که می‌توان از آن در محیط‌ها و موقعیت‌های گوناگونی استفاده کرد. از بردن بتمن به دنیایی کاملاً  واقعی گرفته تا قلم زدن داستانی در مورد بتمن در دوره ویکتورایی. اما یکی از موقعیت‌هایی که شاید بسیاری از ما سال‌ها در آرزوی محقق شدنش بودیم، دیدن شوالیه تاریکی، در قالب یک انیمه‌ی درجه یک و درست حسابی باشد. انیمه‌ای که بتواند علاوه بر حفظ کردن المان‌های اصلی ماجراهای بتمن، عناصر همیشگی انیمه‌های ژاپنی را هم درخود داشته باشد و تبدیل به اثری شود که  دو فرهنگ شرقی و غربی را به هم پیوند بزند.

فیلم Batman: Ninja، اثری سرگرم کننده، زیبا و هیجان انگیز است که همه دارایی‌هایش به قرار دادن بتمن در موقعیتی جدید خلاصه نمی‌شود. نکات پراهمیت این فیلم را می‌توان در استفاده بسیار زیبا از گجت‌‌های بتمن، همنوایی ظاهر شخصیت‌ها با دوره خاصی که در آن قرار دارند و البته، خلق صحنه‌های اکشن مخصوص انیمه‌ها با حضور بتمن دید. در حقیقت Batman: Ninja،‌ فقط شخصیت بتمن را به دوره زمانی خاصی نبرده تا همان بتمن همیشگی را در این بار در ژاپن برایمان تصویر کند. این فیلم با نهایت هوشمندی، عناصر اساسی شخصیت بتمن و دیگر یارانش را حفظ کرده، و در عین حال، موفق شده تا همه آن‌ها را به نحوی با عناصر منحصر به فرد انیمه‌ای پیوند بزند. به عنوان مثال، مبارزات همیشگی بتمن و استفاده از ابزارهای عجیب و به رخ کشیدن توانایی‌های جسمی خارق‌العاده او، همچنان در Batman: Ninja وجود دارند، اما حالا بتمن، شبیه به قهرمانی انیمه‌ای حرکت کرده و مبارزه می‌کند، همچنین ابزارهای او، حالا شبیه به ابزارهای شخصیت‌های انیمه‌ای، پراغراق‌تر، قدرتمند‌تر و در نتیجه، دورتر از واقعیت تصویر سازی شده‌اند. این مهم، یعنی پیوند زدن عناصر اصلی دو موج که شاید ارتباط چندانی هم با یکدیگر نداشته باشند، در واقع بزرگترین چالش پیش روی سازندگان این اثر بود که باید گفت به بهترین نحو ممکن پیاده سازی و اجرا شده است.

Batman: Ninja، مخاطب را با سرعتی باورنکردنی وسط قصه‌اش پرتاب می‌کند و بتمن را در میان درگیری پرسرعتی با گوریل گراد (Grodd) که موفق شده یک ماشین زمان اختراع کند، به ژاپن فئودالی می‌فرستد. داستان توضیح خاصی در رابطه با چگونگی سفر کردن بروس وین در زمان نمی‌دهد و خیلی سریع، مخاطبش را وارد داستان می‌کند تا بتواند او را به کمک جلوه‌های بصری بی‌نظیر و صحنه‌های اکشن جذاب، میخکوب کند. بتمن بعد از مبارزه‌ای جذاب و نفس‌گیر با چند سامورایی، رفته رفته متوجه می‌شود که درگیر ماجرایی بسیار بزرگ‌تر شده است. ماشین زمان گراد، بدون نظم خاصی افراد حاضر در نبردی را که در ابتدای فیلم و در حد چند ثانیه نشان داده می‌شود، در زمان به عقب و به ژاپن دوره فئودالی فرستاده است و بتمن بعد از ملاقات با سلینا کایل (Selena Kyle) یا کت‌وومن (Cat Woman) متوجه می‌شود که آخرین مسافر این سفر طولانی در زمان است. به این ترتیب، شخصیت‌های شرور داستان، یعنی جوکر، پنگوئن، پویزن آیوی (Poison Ivy)، تو‌فیس (Two Face) و دث‌ستروک (Deathstroke) زودتر از شوالیه تاریکی به ژاپن رسیده و این قلمرو باستانی را بین خودشان تقسیم کرده‌اند.

اما جوکر، قدرتمندترین ارباب در میان این افراد است و مردم ژاپن او را با نام ارباب شیطانی می‌شناسند. فیلم با جلوتر رفتن داستان، شخصیت‌های آشنای دنیای بتمن، یعنی، نایتوینگ (Nightwing)، ردهود (RedHood)، رد رابین (Red Robin) و رابین (Robin) را معرفی کرده و نشان می‌دهد که حتی آلفرد و Batmobile هم به گذشته سفر کرده‌اند. دیدن حرکت‌ پرسرعت این ابرماشین پرقدرت در میان روستا‌های ژاپن فئودالی و آشوبی که در میان مبارزه بتمن و جوکر در همان دقایق ابتدایی فیلم ایجاد می‌شود، قطعاً یکی از مهم‌ترین عوامل جذابیت فیلم Batman Ninja است و می‌تواند مخاطب‌هایی از هر دو سوی جبهه را به سمت خودش جلب کند. حضور داشتن شخصیت‌های پرتعداد کامیک‌های بتمن در این فیلم، باعث شده که تک‌تک مبارزات نمایش داده شده، تبدیل به جنگی عظیم شوند که به کمک هنر انیمه‌ای فیلم، تصویری نو و جدید از بتمن را ترسیم کنند. اما در مقابل، پرتعداد بودن فیلم از نظر شخصیت‌های منفی و مثبت، باعث می‌شود که این شخصیت‌ها فرصت کافی برای خودنمایی نداشته و تبدیل به سربازهایی رنگارنگ و قدرتمند در پس زمینه داستانی شوند. ‌تعدد شخصیت‌ها مبارزات و صحنه‌های اکشنی باورنکردنی و بی‌مثال خلق کرده، اما باعث شده که مخاطب دلیل و منطق حضور داشتن این شخصیت‌ها برای پیشبرد داستان را درک نکرده و آن‌ها را شبیه به سیاهی‌لشکرهایی برای پرکردن صحنه‌های جنگ تصور کند. شاید باور کردن این امر کمی دشوار باشد، اما شخصیت‌های مهمی مثل دیک گریسون، دیمین و یا حتی آلفرد، جز چند دیالوگ ساده و چندنمای خفن(!)، حضور چندانی در فیلم نداشته و فقط بازیچه‌ای برای خلق صحنه‌های اکشن هستند.

نیمه ابتدایی فیلم، که علاوه بر آشنا کردن مخاطب با شرایط موجود، نوعی سفر ذهنی را هم برای بتمن رقم می‌زند، روندی شبیه به فیلم‌ها و انیمیشن‌های همیشگی بتمن دارد، او دشمنانش را در مبارزه شکست داده و همچنان به ابزارها و توانایی‌های فردی‌اش متکی است، و این موضوع، باعث می‌شود که توسط دشمنانش فریب بخورد، اما نیمه دوم فیلم، با ورود عناصری که بیشتر از قبل انیمه‌ای هستند، روندی متفاوت از آثار مشابه دارد. در نیمه دوم و پایانی، بتمن از تکنولوژی‌هایش دورتر شده و شیوه مبارزه سنتی‌تری را انتخاب می‌کند، این مهم اما با ورود قبیله‌ای که بتمن را به عنوان یک خدا می‌پرستند محقق می‌شود. با این‌حال این قبیله، که شمایلی نینجا گونه داشته و هویت ژاپنی‌تری هم به اثر می‌دهند، منطق و پیشینه درستی ندارند و حتی رهبران قبیله هم نمی‌توانند شخصیت‌های ماندگار شوند. به معنای دقیق‌تر Batman Ninja فیلمی است که با وجود آوردن بتمن به موقعیتی جدید و ادغام کردن درست عناصر، نمی‌تواند شخصیتی ماندگار را به دنیای بتمن اضافه کند.

اما جدا از شخصیت‌ها، فیلم سعی دارد تا بیشترین حد ممکن، از حال و هوای جدی دنیای بتمن فاصله گرفته و شوخی‌های خاصی را به داستان وارد کند، این موضوع باعث شده که Batman: Ninja، زمینه انیمه‌ای بیشتری داشته باشد و سرگرم کننده شود، البته این شوخی‌های معمولاً جذاب که اکثرا در رابطه با شخصیت‌های فرعی هم هستند، در مواقع اندکی ضرباتی به فیلم زده و دلیلی می‌شوند برای بیان دیالوگ‌های سطحی. با این حال، داستان فیلم که حول محور چند شخصیت بتمن، جوکر، کت‌وومن و گراد می‌چرخد، برخلاف پرداخت شخصیت‌های فرعی، موفق می‌شود شخصیت‌های اصلی‌اش را در حال و هوای ژاپن فئودالی به خوبی بازتعریف کرده و باورپذیر جلوه دهد، بتمنِ همیشه وابسته به تکنولوژی رفته رفته ارزش همراهانش را می‌آموزد و سفرذهنی عمیقی را برای تبدیل شدن به یک نینجا طی می‌کند، همچنین با توجه به داستان فیلم و هدف نهایی بتمن برای یکپارچه کردن ژاپن، مشخص می‌شود که شخصیت بتمن، ادای دینی است به نوبوناگا اودا، سردار جنگ‌اور ژاپنی که اقدام به یکپارچه کردن این کشور کرده بود. سلینا کایل، بازهم با دوراهی خیانت و وفاداری، اما در قالبی جدید رو به رو می‌‌شود و جوکر، حالا قصد دارد سیستم فئودالی را با دیوانگی پیوند بزند و حکومتش را در تاریخ جاودان کند. پرداخت خوب شخصیت‌ها و معنا دادن به اهداف آن‌ها، باعث شده که داستان کلی فیلم و در نتیجه نبرد پایانی بسیار جذاب و منطقی به نظر برسد، حتی اگر در آن ربات‌هایی غول‌پیکر به جنگ یکدیگر بروند.

نبردها و صحنه‌های اکشن فیلم اما، حال و هوایی دیگر دارند و به معنای واقعی، اکثر ضعف‌ها در دیگر بخش‌ها را پوشش می‌دهند، صحنه‌های اکشن فیلم، به سبک انیمه‌های شکیل و معروف ژاپنی، ساخته شده‌اند و در میان آن‌ها قهرمانان و دشمنانشان با سرعتی باورنکردنی جا به جا شده و شمشیر می‌زنند این صحنه‌های نبرد که در ابتدا بازهم بتمن را در حال استفاده از گجت‌هایش نشان می‌دهند، تا لحظه پایانی که بتمن را به نینجایی واقعی بدل می‌کنند، ادای احترامی هستند به شناخته شده‌ترین ژانرهای انیمه در ژاپن و از نبردهای علمی تخیلی تا نبردهای ماشین‌های عظیم در سبک مکا را به تصویر می‌کشند. این ادای دین و اشارات جذاب، نه تنها ضربه‌ای به نبردهای نمایش داده شده در فیلم نمی‌زند، بلکه باعث می‌شوند که تمامی صحنه‌های نبرد، تبدیل به اثری هنری شوند، سرعت بالای نبردها، دوری از بیش‌از حد احساسی نشان دادن مبارزات و کلیشه‌های انیمه‌های سریالی و در عوض وفاداری به ریتم تند نبردهای بتمن، باعث می‌شود که در حین تماشای یک انیمه خوب، بتمنی درست و حسابی و آشنا که حالا سبک مبارزه‌اش کمی تغییر کرده را هم شاهد باشیم. این نبردها، به خصوص در نیمه دوم فیلم، آنچنان عظیم، هیجان انگیز و شلوغ می‌شوند که گاهی فراموش می‌کنید در حال تماشای یکی از ماجراهای بتمن هستید، چرا که علاوه بر تماشای مبارزه تن به تن بتمن و جوکر روی یک کشتی جنگی قدیمی شناور روی اقیانوس، قلعه‌هایی متحرکی در مقابل شما به جنگ هم می‌روند و دسته‌هایی عظیم از میمون‌ها جوکر را به چالش می‌کشند.

Batman: Ninja به لطف حضور یکی از مشهورترین طراحان ژاپنی، از نظر بصری، بیشتر از یک انیمه، شبیه به اثری هنری است که قصد دارد مخاطبش را با بی‌رحمی به دنیای خودش بکشد. تاکشی اوکازاکی، طراح نامدار سری انیمه افرو سامورایی، وظیفه طراحی شخصیت‌های Batman Ninja را بر عهده داشته است. حضور اوکازاکی باعث شده تا تک‌تک شخصیت‌های حاضر در فیلم به بهترین نحو قابل تصور طراحی شوند، همه این شخصیت‌ها از خانواده خفاش گرفته تا آنتاگونیست‌‌های داستان، به بهترین شکل ممکن با شرایط محیطی و موقعیت زمانی داستان منطبق هستند و حتی در مواقعی از نمونه‌های اصلی هم بهتر به نظر می‌رسند. طراحی بتمن امروزی و قبل از سفرش در زمان، به قدری جذاب و با ابهت است که شوالیه تاریکی ژاپنی را به یکی از بهترین نمونه‌های بتمن تبدیل می‌کند. در این میان این طراح خلاق، رابین یا دیمین وین را شبیه به یک میمون تصویر سازی کرده تا ادای دینی باشد به تویوتومی هیدیوشی، یکی از ژنرال‌های همراه نوبوناگا که به میمون کوچک شهرت داشت. توجه به چنین جزئیات تاریخی و الگو گرفتن از عناصر فرهنگی ژاپنی در کنار رعایت عناصر طراحی شخصیت در انیمه‌ها، باعث شده که Batman Ninja در زمینه طراحی شخصیت بسیار موفق عمل کند و هنر تمام عیار و بی‌نقص تاکشی اوکازاکی را به رخ بکشد. اما گذشته از شخصیت‌ها، ادغام حیرت انگیز تکنیک‌های CGI با الگوهای سنتی انیمه برای خلق این فیلم، یکی از مواردی است که Batman Ninja را از نظر بصری به اثری منحصر به فرد تبدیل می‌کند، در واقع تک‌تک شخصیت‌های داستان و بسیار از سوژه‌ها و اشیاء به وسیله تکنیک CGI با حالتی سه بعدی و با کیفیتی دیدنی، در پس زمینه‌هایی که به عمد با نمایی سنتی‌تر طراحی شده‌اند، قرار گرفته‌اند. این ترتکیب دیدنی، باعث شده که تک تک نماهای فیلم، علاوه بر اینکه یک انیمه جذاب است، منحصر به فرد و خاص هم باشد. همچنین درست در نیمه فیلم، طراحان دست به خلاقیتی عجیب اما جذاب زده و دقایقی از فیلم را به کمک انیمیشنی آبرنگی روایت می‌کنند، تا حالت گذار و خلسه میان بخش ابتدایی و مبارزه پایانی فیلم را به بهترین شکل نمایش دهند.

اما آن‌چه که باعث می‌شود، Batman Ninja به آن شاهکار انیمه‌ای مورد نظر تبدیل نشود، علاوه بر سطحی بودن شخصیت‌های فرعی، عدم استفاده داستان از موقعیت خاص ژاپن فئودالی است. در ابتدا فیلم به هیچ عنوان نقش مردم عادی و واکنش‌های آن‌ها نسبت به رخداد‌های داستانی را پوشش نمی‌دهد و به نوعی آن‌ها را نادیده می‌گیرد. در ادامه، فیلم موفق نمی‌شود که فضاسازی خاصی را (جز در زمینه بصری) برای داستانش رقم بزند و رخ دادن داستان در ژاپن فئودالی، از نظر داستانی، هیچ تفاوتی با دنیای امروزی ندارد، در واقع، فیلم موفق نمی‌شود با فضاسازی خاص، اهمیت موقعیتی که داستان در آن رخ می‌دهد را برای مخاطبش روشن کند.