آشنایی با ژانر تریلر | Thriller

در این مبحث از آشنایی با ژانرهای سینما به فیلم‌های تریلر یا تعلیق‌آمیز می‌پردازیم.

ژانر هیجان انگیز یا تریلر (Thriller) در سینما و تلویزیون، یک ژانر گسترده با تعداد زیادی زیر شاخه است و اغلب با دیگر ژانرها ترکیب می‌شود. این ژانر به دلیل القای احساساتی چون تعلیق، هیجان، شگفتی، حدس و گمان و نگرانی شناخته شده است و از نمونه‌های موفق آن، می‌توان به فیلم‌های آلفرد هیچکاک (Alfred Hitchcock) اشاره کرد.

هدف فیلم تریلر این است که در طول فیلم، تماشاچی را «در لبه صندلی» نگه دارد و هیجان زده کند. عدم نمایش اطلاعات مهم داستانی، از المان‌های رایج این ژانر است. گمراه کردن، پیچش‌های داستانی و ناتمام گذاشتن داستان در نقاط حساس، از ابزار خلق یک داستان هیجان انگیز هستند. این فیلم‌ها به شدت به یک قطب منفی در داستان متکی هستند که قهرمان داستان باید او را شکست دهد.

ویژگی‌ها

تعلیق
تعلیق، ویژگی حیاتی یک اثر هیجان انگیز است. این ویژگی، به تماشاگر، حس هیجان و شگفتی لذت بخشی را به همراه ادراک، حدس و گمان و تنش منتقل می‌کند. این احساسات از وقایع هیجان انگیز، مرموز و غیر قابل پیش‌بینی ناشی می‌شوند که تماشاگر را به فکر کردن درباره نتیجه نهایی فیلم تشویق می‌کنند. تعلیق در فیلم‌های این ژانر باعث می‌شود تا لحظات نهایی فیلم، به یاد ماندنی‌تر باشد. تعلیق داستانی، مخاطب را تا پایان فیلم هیجان زده نگه می‌دارد.

مضامین و کاراکترها
 مضامین و موضوعات رایج فیلم‌های هیجان انگیز جنایی و اکشن، باج گیری، اسارت، سرقت، انتقام و آدم ربایی هستند. آثار هیجان انگیز رازآلود نیز شامل تحقیقات متنوع و داستان‌های پلیسی هستند. موضوعات فیلم‌های تریلر روان شناختی و درام نیز درباره پیچش‌های داستانی، مشکلات روانی، وسواس فکری و بازی‌های روانی هستند. فیلم‌های هیجان انگیز ترسناک، غالبا پیرامون موضوعاتی چون قاتلین سریالی، تعقیب، تله‌های مرگبار و ترس‌های روانی می‌چرخند. المان‌هایی چون نظریات ماورایی، اتهامات دروغین و پارانویا نیز در فیلم‌های تریلر پارانویید دیده می‌شوند. تهدیدات ملی، جاسوسی، توطئه، ترور و نظارت الکترونیک نیز در فیلم‌های هیجان انگیز جاسوسی رایج هستند.

کاراکترهای این فیلم‌ها، اغلب جنایت‌کاران، تعقیب‌کنندگان، قاتلان، قربانیان بیگناه، زنان مرموز، شخصیت‌های روان پریش، قاتلین زنجیره‌ای، جامعه ستیزان، مأموران دولتی، تروریست‌ها، پلیس‌ها، محکومین فراری، کارآگاهان شخصی، افراد درگیر یک رابطه پیچیده، مردان و زنان دنیا دیده، جانی‌ها و غیره هستند. فیلم‌های هیجان انگیز، به موضوعاتی چون تروریسم، توطئه‌های سیاسی، تعقیب و گریز و مثلث‌های عشقی منجر به قتل می‌پرازند. در داستان‌های هیجان انگیز، یک یا چند کاراکتر، با یک دیگر یا یک نیروی خارجی درگیر می‌شوند.
در تمام زیرشاخه‌های فیلم‌های هیجان انگیز، قهرماان فیلم باید بر مشکلی فائق آید و از خطری که او را تهدید می‌کند، جان سالم به در ببرد. قهرمانان این فیلم‌ها، اغلب افرادی معمولی هستند که با خطری غیر منتظره مواجه شده‌اند، هرچند که در فیلم‌های جنایی و اکشن، قهرمان این فیلم‌ها، افرادی باتجربه و سرسخت هستند. با وجود اینکه قهرمانان فیلم‌های هیجان انگیز، غالبا مرد هستند، اما اخیرا، تعداد قهرمانان زن نیز افزایش یافته است. در فیلم‌های هیجان انگیز روان شناختی، قهرمان فیلم، یا درگیر بازی‌های ذهنی با دشمن خود است یا درگیر مشکلات روانی شخصی است. تعلیق این فیلم‌ها، معمولا ناشی از نبرد ذهنی کاراکترهای فیلم است که یا در تعقیب و گریز هم هستند یا از نظر روانی با هم بازی می‌کنند.

داستان و زمینه
فضای تهدیدآمیز و خشونت آمیز، مانند پرداختن به یک قتل، از ویژگی‌های اصلی یک فیلم هیجان انگیز است. تنش این فیلم‌ها، ناشی از قرار گرفتن کاراکترها در موقعیت‌های خطرناک یا تله‌هایی است که فرار از آن‌ها، غیر ممکن به نظر می‌رسد. در فیلم‌های تریلر، قهرمان فیلم، بدون این که آگاه یا مختار باشد، درگیر شرایط مرگباری است و جان خود را در خطر می‌بیند.

فیلم‌های هیچکاک اغلب درباره یک قربانی بی‌گناه هستند که درگیر شرایطی خطرناک و مرگبار شده و احتمالا با فرد گناه‌کاری اشتباه گرفته شده است.
زمینه اصلی فیلم‌های هیجان انگیز، شهرها و مناطق مسکونی است و گاهی نیز داستان این فیلم‌ها در مکان‌هایی چون شهرهای کوچک دورافتاده، دشت‌ها، قطب‌های شمال و جنوب یا در دریا رخ می‌دهد. در فیلم‌های هیجان انگیز، معمولا قهرمان فیلم یک فرد معمولی است که باید با مشکلاتی روبرو شود که به نظر، غلبه بر آن‌ها غیر ممکن است و قطب منفی داستان، قصد دارد تا قهرمان فیلم را از بین ببرد یا یک اقدام تروریستی را مرتکب شود.

شاید برای شما جالب باشد

- آشنایی با ژانر جنایی – گنگستری

- فیلم First Man – واقعیت یا تخیل؟

- فیلم Hereditary و تأثیر غم در فروپاشی انسان

زیرشاخه‌ها
فیلم تریلر توطئه: در این زیرشاخه، قهرمان فیلم با گروهی قدرتمند و بزرگ از دشمنان روبرو است که چهره واقعی آن‌ها، تنها برای او برملا شده است. از جمله فیلم‌های تریلر توطئه می‌توان به Awake، Snake Eyes، Absolute Power، Marathon Man، In the Line of Fire، Capricorn One و JFK اشاره کرد.

فیلم هیجان انگیز جنایی: در این فیلم‌ها، ماجرای یک جنایت نافرجام و راز و رموز آن تعریف می‌شود. این فیلم‌ها، به جنایتکاران، بیشتر از مردان و زنان قانون می‌پردازند. موضوعات اصلی این فیلم‌ها قتل‌های زنجیره‌ای، دزدی، تعقیب و گریز، تیراندازی، سرقت‌های بزرگ و خیانت است. از جمله این فیلم‌ها می‌توان به Heat، Silence of the Lambs، Untraceable، Mindhunters، Kiss the Girls، Along Came a Spider، Collateral، The Score و Knives Out اشاره کرد.

فیلم هیجان انگیز قانونی: فیلم‌های تعلیق آمیزی که قهرمان آن‌ها، یک وکیل یا فردی درگیر سیستم قضایی است، در این زیرشاخه قرار می‌گیرند. سیستم قضایی نیز خود بسیار در داستان فیلم اهمیت دارد و گاهی به عنوان یک شخصیت مستقل شناخته می‌شود. از جمله این فیلم‌ها می‌توان به The Pelican Brief، Presumed Innocent، The Jury، The Client، The Lincoln Lawyer، Hostile Witness و Silent Witness اشاره کرد.

فیلم هیجان انگیز سیاسی: در فیلم‌های هیجان انگیز سیاسی، قهرمان فیلم سعی دارد تا دولت را از توطئه‌ای نجات دهد یا جنایات دولتمردان را برملا کند. فیلم‌های Seven Days in May (1962) به کارگردانی فلچر نبل (Fletcher Knebel)، The Day of Jackal (1971) به کارگردانی فردریک فورسایث (Fredrick Forsyth) و The Manchurian Candidate (1959) به کارگردانی ریچارد کندون (Richard Candon)، باعث محبوبیت این زیرشاخه از سینمای هیجان انگیز شدند. از دیگر فیلم‌های معروف این زیرشاخه، می‌توان به فیلم‌های Topaz، Notorious، The Man Who Knew too Much، The Interpreter، Proof of Life، State of Play و The Ghost Writer اشاره کرد.

فیلم هیجان انگیز روان شناختی: در این فیلم‌ها که اغلب پایان بندی خشنی دارند، تنش میان کاراکترهای اصلی، اغلب روانی و احساسی است. کاراکترها، به صورت تصادفی یا اختیاری، درگیر شرایطی خطرناک شده که برای آن‌ها آماده نیستند. برای غلبه بر دشمنان، این کاراکترها باید به جای تکیه بر قدرت فیزیکی، از ذهن خود کمک بگیرند. این زیرشاخه، دارای المان‌های دراماتیک بسیار و شخصیت پردازی عمیق کاراکترهایی است که درگیری‌های احساسی دارند. فیلم‌های آلفرد هیچکاک، مانند فیلم‌های Suspicion، Shadow of a Doubt و Strangers on a Train و فیلم Blue Velvet به کارگردانی دیوید لینچ (David Lynch)، از جمله آثار تأثیرگذار این ژانر هستند. از دیگر فیلم‌های مهم این زیرشاخه، می‌توان به فیلم‌های The Talented Mr. Ripley، The Machinist، Flightplan، Shutter Island، Secret Window، Identity، Gone Girl، Red Eye، Phone Booth، Fatal Attraction، The River Wild، Panic Room، Misery، Cape Fear و Funny Games اشاره کرد.

فیلم تریلر جاسوسی: در این فیلم‌ها، قهرمان یک مأمور دولتی است که با اعمال خشونت، با مأموران کشورهای دیگر یا تروریست‌ها درگیر می‌شود. فیلم‌های این دسته، مسائل جاسوسی را به شکلی واقع‌گرایانه نمایش می‌دهند. سینمای بریتانیا، در این ژانر، فیلم‌ها و فیلم‌سازان بارزی مانند آلفرد هیچکاک و کارول رید (Carol Reed) را عرضه کرده است. از جمله فیلم‌های تریلر جاسوسی شناخته شده، می‌توان از فیلم‌های Spy Game، Hanna، Traitor، Tinker Tailor Soldier Spy، The Tourist، The Parallax View، The Tailor of Panama، Mission Impossible، Unknown، The Recruit، The Dept، The Good Shepherd، Three Days of the Condor و فرانچایز جیمز باند نام برد.

فیلم هیجان انگیز ماورایی: فیلم‌هایی دارای تنش، تعلیق و پیچش‌های داستانی، با المان‌های فانتزی و ماورایی، از جمله فیلم‌های هیجان انگیز ماورایی به شمار می‌آیند.

فیلم تکنوتریلر: در فیلم‌های تکنوتریلر، تعلیق و هیجان، ناشی از دخالت تکنولوژی در حوادث است و تکنولوژی، نقش مهمی در داستان دارد. از جمله این فیلم‌ها، می‌توان به فیلم‌های The Thirteenth Floor، I, Robot، Source Code، Eagle Eye، Supernova، Hackers، The Net، Futureworld، eXsitenZ و Virtuosity اشاره کرد.

تاریخچه

1920 – 1939
یکی از اولین فیلم‌های هیجان انگیز، فیلم کمدی Safety Last! (1923) با بازی هارولد لوید (Harold Lloyd) بود. وی در این فیلم، بدل کاری بود که قصد داشت روی یک آسمانخراش، بدلکاری کند. آلفرد هیچکاک (Alfred Hitchcock)، با سومین فیلم صامت خود، وارد عرصه سینمای هیجان‌انگیز شد. فیلم The Lodger (1926)، داستانی تعلیق آمیز با محوریت Jack the Ripper است. فیلم هیجان انگیز بعدی او، فیلم Blackmail (1929) بود که اولین فیلم مصوت کارنامه او و سینمای بریتانیا نیز محسوب می‌شود. از جمله فیلم‌های هیجان انگیز شناخته شده او در دهه 30 میلادی، می‌توان به دو فیلم The Man Who Knew Too Much و The 39 Steps اشاره کرد.

یکی از اولین فیلم‌های جاسوسی، فیلم Spies (1928)، به کارگردانی فریز لانگ (Fritz lang) و از اولین فیلم‌های مستقل این کارگردان بود. داستان این فیلم، درباره یک جاسوس بین‌المللی با بازی رودلف کلاین روج (Rudolf Klein-Rogge) بود که توسط یک مأمور ویژه، با بازی ویلی فریش (Willy Fritsch) تحت تعقیب بود. این فیلم، الهام بخش مجموعه فیلم‌های جیمز باند بود. فیلم آلمانی M (1931)، به کارگردانی فریز لانگ و بازی پیتر لور (Peter Lorre)، داستان یک جنایتکار منحرف بود که کودکان را طعمه خود قرار می‌داد.

1940 – 1969
هیچکاک همچنان به ساخت آثار هیجان انگیز – تعلیق آمیز خود ادامه داد و آثاری چون Foreign Correspondent (1940)، Rebecca (1940)، Suspicion (1941)، Saboteur (1942) و Shadow of a Doubt (1943) را ساخت. فیلم Shadow of a Doubt، محبوب‌ترین فیلم خود هیچکاک است.  از جمله فیلم‌های هیجان انگیز قابل توجه دهه 40 میلادی، که توسط آلفرد هیچکاک ساخته نشدند، می‌توان به دو فیلم The Spiral Staircase (1946) و Sorry, Wrong Number (1948) اشاره کرد.

در دهه 50 میلادی، هیچکاک، تکنولوژی تکنی‌کالر را به آثار خود اضافه کرد و لوکیشن فیلم‌های خود را نیز به اماکن لوکس و زیبا تغییر داد. او با ساخت فیلم‌های کلاسیکی چون Strangers on a Train (1951)، Dial M for Murder (1954)، Rear Window (1954) و Vertigo (1958)، دوران اوج خود به عنوان یک فیلمساز را سپری کرد. از فیلم‌های به یادماندنی دهه 50 میلادی، که توسط هیچکاک ساخته نشدند، می‌توان به فیلم‌های The Night of the Hunter (1955)، تنها فیلم چارلز لافتن (Charles Laughton) به عنوان کارگردان و فیلم Touch of Evil (1958)، به کارگردانی اورسن ولز (Orson Welles) اشاره کرد.

فیلم Peeping Tom (1960)، به کارگردانی مایکل پاول، درباره یک فیلمبردار روان‌پریش، با بازی کارل بوهم (Carl Boehm) بود. آلفرد هیچکاک، در دهه 60 میلادی، فیلم Psycho (1960) را درباره یک جوان تنها و تاکسیدرمیست ساخت که به همراه مادر سلطه‌جویش، یک متل را اداره می‌کرد. فیلم Cape Fear (1962)، به کارگردانی جی. لی تامپسون (J. Lee Thompson) و بازی رابرت میچام (Robert Mitchum)، درباره یک خلافکار از زندان آزاد شده بود، که قصد داشت انتقام بگیرد. یکی از معروف‌ترین فیلم‌های هیجان انگیز این دوره، فیلم Wait Until Dark (1967)، به کارگردانی ترنس یانگ بود. در این فیلم، آدری هپبورن (Audrey Hepburn)، نقش یک زن نابینا را بازی می‌کرد که در آپارتمان خود، در محله منهتن شهر نیویورک، مورد حمله قرار می‌گیرد.

1970 – 1989
در دهه 70 میلادی، شاهد افزایش خشونت در فیلم‌های هیجان انگیز بودیم. فیلم Wake in Fright (1971)، به کارگردانی تد کوچف (Ted Kotcheff) کانادایی، تقریبا یک فیلم ترسناک است و فیلم Frenzy (1972)، اولین فیلم آلفرد هیچکاک پس از دو دهه بازنشستگی، به دلیل سکانس‌های بی‌پرده خفه‌کردن یک قربانی، درجه بندی سنی R، برای افراد بالای 18 سال را دریافت کرد.

از اولین فیلم‌هایی که درباره افرادی بود که قصد دارند تا به هر قیمتی، الگوی خود را ملاقات کنند، می‌توان به فیلم Play Misty for Me (1971)، به کارگردانی کلینت ایستوود (Clint Eastwood) اشاره کرد که درباره زنی با بازی جسیکا والتر (Jessica Walter) بود که قصد داشت تا یک مجری رادیویی معروف را ملاقات کند. فیلم Deliverance (1972)، به کارگردانی جان بورمن (John Boorman)، سرنوشت شوم چهار تاجر را در یک سفر آخر هفته تعریف می‌کند. فیلم The Conversation (1974)، به کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا (Francis Ford Cappola)، درباره یک متخصص وسایل جاسوسی است که متوجه وقوع یک قتل می‌شود، اما نمی‌داند که خود او نیز تحت نظر است.

فیلم The Parallax View (1974)، به کارگردانی آلان پاکولا (Alan Pakula)، داستان گزارشگری با بازی وارن بیتی (Warren Beaty) است که از توطئه‌ای برای قتل یک سناتور آمریکایی باخبر می‌شود. فیلم علمی تخیلی Capricorn One (1978)، درباره توطئه‌ای است که پیشنهاد می‌کند، سیاره مریخ وجود ندارد.

برایان دی‌ پالمان (Brian De Palma)، معمولا به سراغ مضامینی چون گناه، تماشاگری جنسی، پارانویا و وسواس فکری و المان‌های داستانی مانند مرگ زود هنگام کاراکتر اصلی، تعویض نمای تعریف داستان و سکانس‌های رویاگونه می‌رود. از جمله فیلم‌های قابل توجه او، می‌توان به فیلم‌های Sisters (1973)، Obsession (1976)، Dressed to Kill (1980) و Blow Out (1981) اشاره کرد.

1990 – عصر حاضر
در اوایل دهه 90 میلادی، وسواس بیمار گونه فکری و گیر افتادن قهرمان داستان در تله‌های نقش منفی فیلم، از جمله موضوعات مورد علاقه فیلمسازان بود. فیلم Misery (1990)، به کارگردانی راب راینر (Rob Reiner)، اقتباسی از رمان استفن کینگ (Stephen King)، درباره نویسنده معروفی با بازی جیمز کان (James Caan) بود که پس از یک تصادف، اسیر طرفدار سرسخت و روان‌پریشی، با بازی کیتی بیتس (Kathy Bates) می‌شود. از دیگر فیلم‌ها، با چنین مضمونی، می‌توان به فیلم The Hand That Rocks the Cradle (1992) با بازی کرتیس هنسان (Curtis Hanson) و فیلم Unlawful Entry (1992) با بازی ری لایوتا (Ray Liotta) اشاره کرد.

از دیگر موضوعات جذاب این دوره، تعقیب و گریز یک مأمور پلیس و یک جنایتکار حرفه‌ای بود. از جمله این فیلم‌ها، می‌توان به فیلم برنده اسکار The Silence of the Lambs (1991)، به کارگردانی جاناتان دمی (Jonathan Demme) اشاره کرد، که درباره رویارویی روانی یک مأمور FBI، به نام کلاریس استرلینگ، با بازی جودی فاستر (Jodie Foster) و روان‌شناس آدمخواری به نام هانیبال لکتر، با بازی آنتونی هاپکینز (Anthony Hobkins) و تعقیب یک قاتل زنجیره‌ای تراجنسیتی با نام بوفالو بیل است. فیلم Seven (1995)، به کارگردانی دیوید فینچر (David Fincher)، درباره تلاش دو کارآگاه پلیس، برای دستگیری فردی است که قربانیان خود را بر اساس هفت گناه کبیره انتخاب می‌کند.

از دیگر نمونه فیلم‌های موفق این دوره، می‌توان به فیلم هیجان انگیز روان‌شناختی نئو نوآر فیلم Shutter Island (2010)، به کارگردانی مارتین اسکورسیزی است که داستان یک مارشال آمریکایی را تعریف می‌کند که برای پیدا کردن یک بیمار روانی، به یک مرکز روان‌درمانی دور‌افتاده می‌رود.

در سال‌های اخیر، فیلم‌های هیجان انگیز با فیلم‌های ترسناک ادغام شده‌اند و بیشتر از گذشته، دارای سکانس‌های خشن، سادیستیک، پر از زد و خورد و وحشت هستند. از جمله این آثار، می‌توان به فیلم‌های Eden Lake (2008)، The Last House on the Left (2009)، P2 (2007)، Captivity (2007) و Vacancy (2007) اشاره کرد. سکانس‌های اکشن نیز بیشتر از گذشته در فیلم‌های هیجان انگیز به کار می‌روند و فیلم‌های هیجان انگیزی چون Unknown (2011)، Hostage (2005) و Cellular (2004)، دارای المان‌های اکشن هستند.

آثار تلویزیونی هیجان انگیز
دو سریال تلویزیونی، هر دو با نام Thriller، در دهه ۶۰ در آمریکا و در دهه ۷۰ در بریتانیا پخش شدند که از اولین نمونه آثار هیجان انگیز در تلویزیونی بودند. این دو سریال، تنها در نام، وجه اشتراک داشتند.

سریال The Twilight Zone، متشکل از چندین داستان تعلیق آمیز مستقل، با مضامین ماورایی، غیرطبیعی و حدس بشر از آینده تکنولوژی است. کاراکترها، خود را در مواجهه با اتفاقاتی غیر قابل باور می‌بینند. هر داستان، دارای یک پایان بندی اخلاقی و تعجب آور است.
سریال 24، یک سریال تلویزیونی درباره مبارزه با تروریسم است. هر فصل از این سریال، وقایع 24 ساعت را تعریف می‌کند، و هر اپیزود، یک ساعت کامل را شامل می‌شود. با استفاده از تکنیک‌هایی چون تقسیم صفحه به چند نما و نمایش گذر ثانیه‌ها روی صفحه، سریال 24، داستان‌ جک باور (Jack Bauer) را تعریف می‌کند، که در برابر خطرات تروریستی مختلف، ایستادگی می‌کند.

سریال Lost، درباره تعدادی بازمانده سقوط یک هواپیما، در جزیره‌ای دورافتاده است. در این جزیره، موجود مرموزی در قالب یک دود سیاه جان این بازماندگان را تهدید می‌کند و گروهی به نام «دیگران» (Others) نیز آن‌ها را می‌دزدند. گذشته مرموز جزیره و انواع خطرات عجیب و نامعلوم، در ایجاد تعلیق در سریال، نقش داشته‌اند.

سریال فرار از زندان (Prison Break)، درباره مهندس جوانی به نام مایکل اسکوفیلد (Michael Scofield) است که برای نجات برادر محکوم به اعدامش، با خالکوبی نقشه زندان روی بدن خود، وارد آن‌جا می‌شود. در عین حال، دوستان او در خارج زندان، در حال بررسی دلایل محکومیت برادر مایکل هستند و قصد دارند او را به شکل قانونی از زندان آزاد کنند. فصل دوم، درباره فرار مایکل، برادرش و تعدادی دیگر از زندانیان است که تحت تعقیب یک مأمور پلیس قرار گرفته‌اند.